Nomophobia

Τ ους τελευταίους έξι μήνες απέκτησα καινούργια συσκευή κινητού, δηλαδή smartphone*. Μετά από μια περίοδο απόλυτης αφοσίωσης στη νέα συσκευή αποφάσισα ότι, τουλάχιστον τα βράδια πριν κοιμηθώ, θα το αφήνω στο τραπέζι του σαλονιού και όχι στο κομοδίνο. Κάθε πρωί όμως, μόλις ξυπνήσω και πριν φτιάξω καν καφέ, κατευθύνομαι στο τραπέζι του σαλονιού για να δω το κινητό. Πριν φτάσω σε αυτό έχω ήδη καταλάβει από το χρώμα που αναβοσβήνει το λαμπάκι του τι πρόκειται να αντικρίσω. Μήνυμα απλό, μήνυμα στο facebook, ή ένα απλό notification ενός like;  Από εκείνη τη στιγμή, γνωρίζω τι κάνουν οι περισσότεροι μου φίλοι, τι ώρα πήγαν για ύπνο, τι ώρα ξύπνησαν, πού βρίσκονται και τι θα κάνουν. Και κάπως έτσι ξεκινάει η ημέρα.

Στο δρόμο για τις δουλειές και πριν βγω καν από την είσοδο του σπιτιού έχω βάλει τα ακουστικά που συνδέονται με τη συσκευή του κινητού. Κάπως έτσι θα συνεχιστεί όλη η μέρα και ακολουθώντας μια τελετουργική διαδικασία θα φτάσει το βράδυ που θα “σκρολάρω” καληνυχτίζοντας για ακόμη μια φορά το κινητό. Γαμώ το χρονισμό μας!

Αν αφιερώσουμε λίγα λεπτά και παρατηρήσουμε τους φίλους μας, τον κόσμο στο μετρό, τους ανθρώπους στο δρόμο, θα δούμε ότι αρκετοί είναι αυτοί που αγχώνονται στα όρια της παράνοιας αν χάσουν το κινητό τους ακόμα και για λίγα δευτερόλεπτα. Άλλωστε, ποιο είναι το μαγικό τρίπτυχο που λέτε φεύγοντας από το σπίτι; Μήπως, είναι κλειδιά, κινητό, πορτοφόλι;

Πριν κάποια χρόνια σε μια διάλεξη μας ρώτησαν ποια είναι η σχέση μας με τα κινητά. Ακόμα δεν υπήρχαν τα smartphones αλλά αντικειμενικά ανήκα στην γενιά που είχε μεγαλώσει με κινητό. Με αυτά δηλαδή τα κινητά που έπαιζες φιδάκι ενώ κάποιος καθηγητής έκανε μάθημα. Η σκέψη μου για την παραπάνω ερώτηση ήταν διττή. Θυμόμουν δηλαδή τα πρώτα χρόνια που απέκτησα την πρώτη συσκευή κινητού και την φωνή της μαμάς μου να με ψάχνει. Από την άλλη θυμήθηκα τα πρώτα φοιτητικά χρόνια, εκεί που το κινητό κατάφερνε και κάλυπτε κάθε απόσταση μετατρέποντας το “εκεί” δίπλα μου.

Τι γίνεται όμως σήμερα όπου κάθε μέρα που περνάει η δύναμη της τεχνολογίας επαναπροσδιορίζει την καθημερινότητα και επανανοηματοδοτεί τις ανθρώπινες σχέσεις; Άσχετα λοιπόν με την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα, το οικονομικό/πολιτιστικό κεφάλαιο που μπορεί να έχει ο καθένας, είναι πολύ πιθανό να διαβάζετε το εν λόγω κείμενο από το κινητό σας τηλέφωνό. Σύμφωνα με το ερευνητικό κέντρο Pew Study, μέχρι το 2013 το 56% των Αμερικάνων πολιτών ήταν κάτοχοι smartphone.

Σήμερα, χρησιμοποιούμε το κινητό σε πάρα πολλές καθημερινές πρακτικές, από το να πούμε “σ’ αγαπώ” μέχρι να χωρίσουμε, από το να ελέγξουμε και να πληρώσουμε τους τραπεζικούς μας λογαριασμούς, να μοιραστούμε φωτογραφίες, μέχρι να βρούμε ερωτικό σύντροφο. Με άλλα λόγια, κουνώντας απλά τη δεξιά μας παλάμη πραγματοποιούμε ένα μεγάλο σύνολο καθημερινών εργασιών.

Μην σοκάρεστε! Ξέρετε ποιοι πραγματικά είστε. Άλλωστε, η απόσταση από την λογική στην παράνοια είναι μόλις λίγα παραπάνω ποσταρίσματα. Το καλοκαίρι πόσες φωτογραφίες ποστάρατε από τις παραλίες που βρεθήκατε; Όταν βρίσκεστε σε ένα γεύμα που είναι το κινητό σας; Για πολλούς από εμάς έχει γίνει παράδοση να τρώμε και να ελέγχουμε παράλληλα τα μηνύματα μας, να διαβάζουμε κείμενα, με την ίδια κεκτημένη ταχύτητα, που μικρότεροι διαβάζαμε τα συστατικά στα δημητριακά, να ποστάρουμε στο Facebook ή απλά να κάνουμε μερικά RT. Στο cinema αρκετοί άνθρωποι ανήκουν στην κατηγoρία multi-tasking παρακολουθώντας ταινία αλλά παράλληλα στέλνοντας μηνύματα. Στο δείπνο, στον κινηματογράφο, στην παράσταση του παιδιού, ακόμα και σε μια συνομιλία πρόσωπο με πρόσωπο, το smartphone αποτελεί την προτεινόμενη σημερινή συνθήκη.

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εδώ! Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ένα μεγάλο ποσοστό χρηστών smartphone παίρνει το κινητό στην κρεβατοκάμαρα ακόμα και όταν βρίσκεται σε ερωτική συνεύρεση. Όπως αναφέρει η μελέτη, ένας στους δέκα από τους συμμετέχοντες της έρευνας παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιεί το κινητό του τηλέφωνο κατά την διάρκεια σεξουαλικής επαφής με το σύντροφο του. Την ίδια στιγμή, ένας στους πέντε σε μικρότερες ηλικίες (18-34) σύμφωνα με την έρευνα, δηλαδή το 20%, χρησιμοποιεί το κινητό του όταν είναι με τον ερωτικό του σύντροφο.

Το κινητό τηλέφωνο στην κρεβατοκάμαρα ωστόσο δεν είναι η μόνη και η πιο δυνατή εισβολή στις προσωπικές μας στιγμές. Η έρευνα που πραγματοποίησε το Mobile Consumer Habits το 2013 έδειξε ότι το 12% χρησιμοποιεί την αγαπημένη του συσκευή ακόμα και στο ντους. Ακόμα χειρότερο σενάριο είναι ότι το 50% παραδέχτηκε πως χρησιμοποιεί το κινητό του κατά την οδήγηση, γεγονός το οποίο είναι πιο επικίνδυνο από το να οδηγείς υπό την επήρεια αλκοόλ. 

Τι θα λέγατε για μια FaceTime συνομιλία ενώ περπατάτε;

Οκ. θέλουμε να μιλήσουμε, να στείλουμε μήνυμα, tweet ή να ποστάρουμε μια φωτογραφία στο Facebook ενώ κάνουμε ντους ή σεξ; Αν θεωρείται δεδομένη την παραπάνω συνθήκη και το κινητό σας τηλέφωνο είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού σας, τότε η κατάσταση χρήζει παρατήρησης. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όταν κάποιος δεν μπορεί να αποχωριστεί το smartphone ενώ αγχώνεται όταν βρεθεί εκτός δικτύου, τελειώσει η μπαταρία του ή χάσει τη συσκευή (ακόμα και για λίγα δευτερόλεπτα) τότε η εξάρτηση αυτή ονομάζεται nomophobia.

Όπως φαντάζεστε το ζήτημα του εθισμού με το κινητό δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα των Αμερικάνων αλλά είναι παγκόσμιο. Σύμφωνα με έρευνα της Versapak, το 41% των Βρετανών αισθάνονται άγχος ή ότι χάνουν τον έλεγχο όταν αποχωρίζονται το smartphone ή το tablet ενώ το 51% παραδέχτηκε ότι βρίσκεται σε ακραία μορφή άγχους όταν τους συμβαίνει μια από τις δύο παραπάνω περιπτώσεις. O Leon Edwards της Versapak αναφέρει πώς “οι χρήστες που βιώνουν παρόμοια συναισθήματα με τα παραπάνω νιώθουν σα να τους λείπει κάτι συνέχεια”, ενώ συμπληρώνει “πως το συναίσθημα είναι όπως όταν αγχωνόμαστε για ένα γεγονός που δε γνωρίζουμε τι έχει συμβεί”.

Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα από το SecurEnvoy, το 70% των γυναικών νιώθουν τεράστιο άγχος όταν αποχωρίζονται το κινητό τους, σε αντίθεση με τους άντρες όπου τo 61% νιώθει άγχος. Παρατηρώντας τα παραπάνω ποσοστά εύκολα μπορεί να σκεφτεί κάποιος ότι σε λίγο καιρό η πάθηση του να μην μπορεί το υποκείμενο να αποχωριστεί το κινητό του θα ανήκει στο εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών (DSM). Και γιατί όχι, αφού τα smartphone έχουν γίνει προέκταση των χεριών μας, το μηχάνημα που πραγματοποιούμε όλες μας τις δουλειές ή ακόμα και ο καλύτερος μας φίλος. Ακολουθώντας την παραπάνω σκέψη, η απώλεια της συσκευής μπορεί για κάποιους να είναι παρόμοια ακόμα και με την απώλεια ενός καλού φίλου.

Αναλογιστείτε απλά σε τι απόσταση έχετε το  smartphone από τη θέση που κάθεστε στο γραφείο, στη κουζίνα, στο σαλόνι. Το  75% των συμμετεχόντων στην έρευνα του Mobile Consumer Habits δήλωσε πως η απόσταση που έχουν από το κινητό τους είναι λιγότερη από 2 μέτρα.

Εσείς, πόσο συχνά τσεκάρετε το κινητό σας;

Και τώρα ας δούμε μια εικόνα από το μέλλον που μάλλον δε φαντάζει και τόσο μακρινή. Πώς θα σας φαινόταν αν απαγορεύονταν τα κινητά ανά περιοχές όπως απαγορεύεται σήμερα το κάπνισμα; Οκ, πριν καμιά 15ετία μπορούσε κανείς να καπνίσει όπου επιθυμεί, σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει απαγορεύοντας το κάπνισμα ακόμα και έξω από κτήρια. Φανταστείτε λοιπόν να συμβεί το ίδιο και με τα smartophone. Να δημιουργηθούν δηλαδή “quiet zones” όπου να απαγορεύεται το κινητό τηλέφωνο ή να κατασκευασθούν ειδικοί θάλαμοι στα αεροδρόμιο που να είναι ελεύθερη η χρήση του smartphone. Γιατί όχι;

Για κάποιους από εμάς η ιδέα του nomophobia είναι μια καλή αρχή για να πάρουμε την απόσταση μας από τις συσκευές. Για κάποιους άλλους είναι παραπάνω άγχος. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι πότε η εμμονή για το smartphone γίνεται εξάρτηση; Κι αν όντως γίνεται, τότε τι κάνουμε;

*Υ.Γ: Όσοι δεν έχουν smartphone και οι σκέψεις του κειμένου φαίνονται πολύ μακρινές, απλά να θυμάστε ότι όλα μπορεί να αλλάξουν με το που αποκτήσετε την εν λόγω συσκευή.

εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDF, το άρθρο