Η δουλειά του Γιώργου Φερέτου είναι αδύνατο να σε αφήσει ασυγκίνητο. Αέναη επανάληψη, βαθιά μελαγχολία, απλότητα και ηρεμία. Αν μου ζητούσαν να περιγράψω με μια λέξη τη δουλειά του, θα επέλεγα τη λέξη ΗΣΥΧΙΑ. Μια εκκωφαντική ησυχία γεμάτη εσωτερικό παλμό και δύναμη. Εικόνες  που σε προκαλούν να βυθιστείς στα μύχια του εαυτού σου και να αναζητήσεις την απλότητα της ύπαρξής σου.

Με αφορμή την νέα του έκθεση “Αναμονή” στην αίθουσα τέχνης αγκάθι-κartάλος  , ο ζωγράφος μας μίλησε για τη δουλειά του, τη ζωγραφική,  την έμπνευση, τα υλικά, την αισθητική, το κοινό. Ακολουθούν οι σκέψεις του καλλιτέχνη απαλλαγμένες από ερωτήσεις και απαντήσεις.

Το θέμα στη ζωγραφική που κάνω είναι το ψάρι που έχει συμβολικούς χαρακτήρες. Το χρησιμοποιώ σαν σύμβολο αλλά πέρα από αυτό προσπαθώ να διαπραγματευτώ με τα ζωγραφικά μέσα, με το σχέδιο, τον τόνο, το χρώμα και να βγει μια εικόνα όσο γίνεται πιο απλή, κατανοητή που να εμπεριέχει τα στοιχεία του πριμιτιβισμού. Να έχει κάτι το πρωτόγονο αλλά ταυτόχρονα και να μην είναι πρωτόγονη. Το ψάρι με βοήθησε πολύ να το δουλέψω και σαν φόρμα. Αυτό που επιδιώκω είναι όχι μόνο να λειτουργεί σαν σύμβολο αλλά και ο ζωγραφικός χώρος να δημιουργεί μια μαγεία, να έχει κάτι το μεταβατικό σε κάποια άλλη σκέψη ή σε κάποιο άλλο συναίσθημα

Σκοπός μου είναι η εικόνα να είναι άμεση στον θεατή, να μπορεί να πάρει το μήνυμα και να δημιουργείται το συναίσθημα που με ενδιαφέρει. Με προβληματίζει πως θα εμφανιστεί σήμερα η εικόνα. Αυτό που κυρίως με απασχολεί είναι πως εμφανίζεται σήμερα μια ζωγραφική αν έχει λόγο ύπαρξης, αν μπορεί να σταθεί μέσα σε αυτό που λέμε σύγχρονη ζωγραφική.

Είναι μια κοσμοθεωρία που έχει ο κάθε άνθρωπος, μια στάση απέναντι στην κοινωνία μας. Ότι κάνουμε στη ζωή μας προσπαθούμε να έχει άμεση σχέση με αυτό που είμαστε και αυτό που παράγουμε. Μπορεί να το πετυχαίνουμε ή όχι. Δεν είναι τυχαίο αυτό που διαλέγεις να κάνεις. Στη ζωγραφική προσπαθείς να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και θα σε οδηγήσει η ίδια η δουλειά σου σε αυτό.

Παίρνω κάτι και προσπαθώ να μην γίνει πειραματισμός αλλά να αρχίσει να παίρνει νόημα μέσα στο χρόνο. Κάθε περίοδο που αλλάζεις θέμα ή αλλάζεις προσέγγιση έχει να κάνει με τη συνέχεια . Το έργο μου είναι μια σπουδή πάνω στο ίδιο θέμα. Πιστεύω δεν θα αλλάξω ριζικά από την εικόνα που έχω βρει αλλά θα προσπαθήσω να υπάρχει μια εξέλιξη, όσο αφορά και το θέμα και τη φόρμα. Αλλά αυτό που περισσότερο με ενδιαφέρει είναι η εξέλιξη που έχεις ανακαλύπτοντας πράγματα μέσα από τη δουλειά. Έχω στηρίξει τη δουλειά μου στη δουλειά. Σε αυτό που ανακαλύπτω και θεωρώ πως έχει ενδιαφέρον, σε αυτό που απορρίπτω και όλη την πορεία που έχει να κάνει με την τεχνική αλλά κυρίως με το να έρθει μια ισορροπία ανάμεσα στην τεχνική στην ιδέα και στο αποτέλεσμα.

Συνήθως δουλεύοντας αποκτάς μια τεχνική και αυτή ακριβώς την τεχνική είναι το θέμα τι θα την κάνεις. Πως θα παράξεις μια εικόνα που θα έχει ενδιαφέρον πέρα από αυτή. Να μην δείχνει μόνο την τεχνική σου αλλά να αλλάζει, να σπάει το νόημά της, να μην είναι η τεχνική για την τεχνική. Στην σύγχρονη τέχνη είναι έντονο αυτό. Είμαι αντίθετος σε αυτό και φαίνεται από αυτό που δημιουργώ, θέλω να έχω μια απόσταση από αυτήν τη τάση.

Κάρβουνο δουλεύω 15 χρόνια. Έχει μία θερμοκρασία, έχει μία ζέστη. Έχεις μία επαφή το κάρβουνο, έχει μία άμεση επαφή με τα χέρια. Συνήθως το δουλεύω σαν χρώμα. Και πιστεύω ότι αυτό εμφανίζεται στη δουλειά μου, παίρνει μία υπόσταση χρωματική. Δε μένει στο σχεδιασμό. Και με το λάδι – που αλλάζει η τεχνική- την εικόνα προσπαθώ να την κρατήσω περίπου στο ίδιο επίπεδο.

H εικόνα συνήθως στην πορεία της δουλειάς εμφανίζεται. Και αλλάζει διαρκώς. Δεν έχει να κάνει με το χρόνο. Αλλά αλλάζει μέχρι που να είμαι ευχαριστημένος ή να πω μέχρι εδώ. Σίγουρα υπάρχουν έργα παλιά που τα βλέπεις και παίρνουν άλλο νόημα. Όταν το δουλεύεις ένα έργο αν δε δώσεις μία απόσταση χρονική να το δεις ξανά δεν μπορείς να το δεις καλά, δεν μπορείς να το δεις άμεσα.

Ένα έργο τελειώνει όταν πεις τελείωσε. Μετά θα το δεις μέσα στο χρόνο και θα το δείξεις. Εκεί στην ουσία φεύγει από εσένα. Όταν θα το κρεμάσεις κάπου και θα πεις εγώ παρουσιάζω αυτό και έχει ολοκληρωθεί το κομμάτι του. Όσο είναι μέσα στο εργαστήριο έχεις τη δυνατότητα να το ξαναδουλέψεις, να το ξαναδείς. Δεν έχει τελειώσει. Ενώ όταν το βάζεις σε μία έκθεση λες αυτό είναι. Εκεί τελειώνει. Και ο σκοπός είναι να το δείξεις. Μετά γίνεται ένα αυτιστικό πράγμα. Το κάνω για μένα – για μας το κάνουμε -αλλά αρχίζει και γίνεται ένας κύκλος. Πρέπει να το δείξεις και να φύγει από πάνω σου για να μπορέσεις και να προχωρήσεις.

Αυτό με το θεατή που βλέπει ένα έργο είναι μεγάλη υπόθεση, πώς βλέπουμε ένα έργο, το κοινό υποδοχής που έχει αναφερθεί και έτσι. Εκεί είναι ένα άλλο κομμάτι στην ουσία που έχει να κάνει με τι δείχνει, την αισθητική που έχει ο κόσμος, σε ποιους αναφέρεσαι. Σίγουρα δεν είναι όλα για όλους. Άσχετα άμα είναι καλό ή κακό. Κάπου αναφέρεσαι ή το δείχνεις σε όλους, κάποιος θα το καταλάβει, κάποιος δε θα μπορέσει. Μπορεί να χρειαστεί χρόνο να το δει, μπορεί και να το δει και να μην του αρέσει απλώς ή και να του είναι αδιάφορο.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως  14 Μαρτίου 2015

Δευτέρα έως και Παρασκευή 11:30 – 13:00 & Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 19:00 – 20:30

και στη συνέχεια κατόπιν συνεννόησης με την γκαλερί

Η camera obscura αποτελεί μια οπτική συσκευή και πρόκειται στην ουσία για σκοτεινό θάλαμο(δωμάτιο ή κουτί) με οπή στην μία πλευρά και ανακλαστική επιφάνεια στην απέναντι όπου οι ακτίνες που εισέρχονται από την οπή σχηματίζουν στην επιφάνεια το ανεστραμμένο είδωλο της εξωτερικής εικόνας.

Η camera obscura-σκοτεινός θάλαμος- αποτελεί τη αρχή λειτουργίας της φωτογραφικής μηχανής. Η πρώτη γραπτή αναφορά γίνεται στο έργο του Αριστοτέλη “περί μηχανικών προβλημάτων” όπου περιγράφονται οι αρχές μιας camera obscura ενώ το πρώτο σχέδιο της “μηχανής” δημοσιεύτηκε από τον φυσικομαθηματικό  Gemma Frisius

Η camera obscura χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στη ζωγραφική ενώ ακόμα και σήμερα κάποιοι καλλιτέχνες επηρεάζονται από την συγκεκριμένη ανακάλυψη και άλλοτε χρησιμοποιούν την εξέλιξη αυτής και άλλοτε πειραματίζονται με την πρώτη απλή εκδοχή της.

Ο Κουβανός φωτογράφος Abelardo Morell αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα καλλιτέχνη που πειραματίστηκε με τις αρχές της camera obscura δημιουργώντας ένα μεγάλο μέρος του έργου του εμπνεόμενος από αυτές.

Ο Morell χρησιμοποιεί, κάνοντας τη αρχή το 1991 με το light bulb, την βασική αρχή της camera odscura δημιουργώντας- αρχικά τουλάχιστον- ανεστραμμένα είδωλα.

Η συνέχεια είναι άκρως εντυπωσιακή. Σαν χώρους χρησιμοποιεί, κυρίως, δωμάτια ξενοδοχείων όπου προβάλει το εξωτερικό περιβάλλον στους τοίχους τους, πότε ανεστραμμένο και πότε όχι με τη βοήθεια κατόπτρων. Ο ίδιος ζει στη Βοστόνη αλλά δημιουργεί τις ονειρικές του εικόνες στο Λονδίνο, την Ρώμη, το Παρίσι και σε διάφορες γωνιές του κόσμου που τον εμπνέουν.

Στο project που ο ίδιος ονομάζει camera obscura φέρνει σε επαφή όχι μόνο το εξωτερικό με το εσωτερικό περιβάλλον αλλά και το παλιό με το νέο, το φυσικό με το κατασκευασμένο, τις αρχαίες δομές με τις σύγχρονες. Χαρακτηριστικά λέει:

that sandwiching of realties has always been interesting to me

Αυτές τις παράξενες συναντήσεις που δημιουργεί αποτυπώνει φωτογραφικά πότε ασπρόμαυρα και πότε έγχρωμα. Οι εξωτερικές εικόνες αγκαλιάζουν το περιεχόμενο των χώρων όπου προβάλλονται και δημιουργούν συσχετισμούς.  Άλλοτε το αντικείμενα “εξαλείφονται” και άλλοτε συνομιλούν με την προβολή που τα ακουμπάει απαλά.

Η διαδικασία που ακολουθεί είναι σχεδόν πάντα η ίδια. Καλύπτει τα παράθυρα των ξενοδοχείων με μαύρο πλαστικό ώστε να εξαλείψει κάθε πιθανή δίοδο φωτός. Στη συνέχεια ανοίγει μια μικρή τρύπα στο πλαστικό προκειμένου να εισέλθουν αυτές οι “μαγικές” ακτίνες που θα δημιουργήσουν την προβολή. Και στη συνέχεια ακολουθεί η φωτογράφιση.

Αρχικά ,όπως ο ίδιος αναφέρει, φωτογραφίζει με τη μεγάλου φορμά μηχανή του και η λήψη ενός μόνο κάδρου μπορεί να κρατήσει μέχρι και 10 ώρες. Αργότερα χρησιμοποιεί πρίσματα, εισάγει και την έγχρωμη φωτογραφία στο project ενώ με τη βοήθεια της τεχνολογίας ο χρόνος έκθεσης κατά τη λήψη ενός καρέ μειώνεται αισθητά.

Το project camera obscura αλλά και συνολικά το έργο του Morell όχι μόνο έχει επηρεαστεί από την απλή αυτή λειτουργία του φωτός που παρατηρήθηκε πριν χιλιάδες χρόνια αλλά και την αξιοποίησε με τρόπο ιδιαίτερο. Παντρεύοντας το εξωτερικό-landscape με το εσωτερικό-room δημιούργησε ονειρικά roomscapes με έντονο υπερρεαλιστικό στοιχείο.

Οι εικόνες του άρθρου είναι από Brooklyn Museum, Abelardo Morell official site 

Πληροφορίες για την camera obscura από: Ζευγώλης Δημήτριος, Ειδικά Θέματα Οπτικών Τεχνολογιών,ΕΑΠ

Η Francesca Woodman ανήκει σε αυτήν την κατηγορία των καλλιτεχνών που έζησε μια μικρή-μεγάλη ζωή. Περπατάει πλάι πλάι με τους καταραμένους ποιητές, τους αυτοκαταστροφικούς ροκάδες, τους ειλικρινείς δημιουργούς.

Κοιτάζοντας τις φωτογραφίες της νιώθω πως βρίσκομαι μέσα στο χώρο που απαθανατίζει. Το βλέμμα της με διαπερνά. Την ακούω να γελάει ή να κλαίει. Τη βλέπω να στριφογυρίζει. Να περπατάει γυμνή και να ξαπλώνει στα ερείπια του χώρου. Με μοντέλο τον εαυτό της να εξερευνά τα όρια της τέχνης της και του εαυτού της.

 Η Woodman τερμάτισε μόνη της τη ζωή της πριν κλείσει τα 23. Πήδηξε από το loft ενός κτιρίου στη Νέα Υόρκη. Ερωτική απογοήτευση,  επαγγελματικό αδιέξοδο, απελπισία. Έφυγε αφήνοντας πίσω της πλούσιο φωτογραφικό έργο.

Οι φωτογραφίες της αντανακλούν τις επιρροές της αλλά και την πολυσύνθετη προσωπικότητά της. Με γονείς καλλιτέχνες φωτογραφίζει από τα 13 της, σπουδάζει στο Rhodes Island, γνωρίζει τη Ρώμη και ζει στη Νέα Υόρκη, γοητεύεται από τον σουρεαλισμό και φωτογραφίζει τον εαυτό της γιατί όπως χαρακτηριστικά λέει είναι πάντα διαθέσιμη. Στις εικόνες της μοιάζει να πλάθει ένα κόσμο ονειρικό με την ίδια να γίνεται μέρος του. Έναν κόσμο μέσα στον οποίο όχι μόνο φωτογραφήθηκε αλλά και έζησε. Έζησε στο όριο του κόσμου της. Μεταξύ ύπαρξης και εξαΰλωσης, φθοράς και αφθαρσίας, ζωής και θανάτου. Και επέλεξε νωρίς μέχρι που θέλει να φτάσει.

*Φωτογραφικό υλικό tate.org , ideafixa.com