[ με αφορμή μεταξύ άλλων μια ομιλία του George Caffentzis στη Νομική, η ερώτηση στη Jo είχε να κάνει με την αίσθηση που έχει, επιστρέφοντας σε μία Αμερική στην οποία πλέον πρόεδρος είναι ο Τραμπ. Αν υπάρχει κάποια εμφανής αλλαγή στην ατμόσφαιρα ή αν τα πράγματα συνεχίζουν ως είχαν. Ακολουθεί η απάντηση. ]

Χμ.

Είναι λίγο δύσκολο να το εξηγήσω. Η Αμερική είναι μια πολύ περίεργη χώρα. Πρώτα απ’ όλα, είναι πάρα πολύ απλωμένη και όλοι είναι καρφωμένοι στα αυτοκίνητά τους. Δεν τα αποχωρίζονται ούτε για να πάρουν καφέ πια. Γι’ αυτό υπάρχουν τα drive-thru. Μπορώ να μπω στο αμάξι μου, να πάρω ένα venti caramel latte στα Starbucks, να πάρω κάτι να φάω από το El Pollo Loco ή το Arby’s, να πάρω τα φάρμακα για τη χοληστερίνη και το διαβήτη στο Walgreen’s και όλα αυτά χωρίς να χρειαστεί να παρκάρω ή να πατήσω το πόδι μου έξω απ’ το αυτοκίνητο.

Αυτήν την περίοδο έχω έρθει σε μια φίλη, στα βόρεια του Λος Άντζελες (μόνο και μόνο για να ξεφύγω λίγο απ’ την οικογένειά μου) και τις προάλλες περπάτησα μία ώρα για να βρω ένα χυμό πορτοκάλι και το Cheesecake Factory. Πραγματικά πιστεύω ότι αυτή η απομόνωση είναι ένας βασικός λόγος που οι Αμερικανοί δεν οργανώνονται, όπως σε άλλες χώρες και άλλες κουλτούρες. Κατά κάποιο τρόπο, όλα είναι φτιαγμένα για να ανταποκρίνονται στο μέγεθος του αυτοκινήτου και όχι στο ανθρώπινο μέτρο. Υπάρχουν πολύ λίγα μέρη στις ΗΠΑ, που μπορείς να περπατήσεις. Ένα απ’ αυτά τα μέρη είναι η Νέα Υόρκη, όπου αυτή την εποχή μπορείς να νοικιάσεις ένα δωμάτιο για 1000$.

Σχετικά με τον Caffentzis* και τους παραλληλισμούς μεταξύ Ομπάμα και Τραμπ,  αλλά και τις συνέχειες στις πολιτικές τους, μπορώ να πω ότι είναι ταυτόχρονα αλήθεια και όχι και τόσο αλήθεια. Στην πραγματικότητα είναι μια διαλεκτική. Ο Ομπάμα, οι Κλίντον, η μαλακισμένη Μαντλίν Ολμπράιτ που είχε μάλιστα το θράσος να γράψει ένα post (που έγινε viral) ενάντια στο Muslim Βan του Τραμπ, οι Μπους, όλοι έβαλαν το χεράκι τους ώστε να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση. Ο Ομπάμα απέλασε περισσότερους ανθρώπους από τις τρεις (ή τέσσερις, δεν είμαι σίγουρη) τελευταίες κυβερνήσεις μαζί. (Οι υποστηρικτές του θα σου πουν «μα ήταν βίαιοι εγκληματίες», αλλά αυτό είναι απλά προπαγάνδα και υπάρχουν τα αντίστοιχα στοιχεία αν κανείς ενδιαφέρεται. Για παράδειγμα, ένα απ’ αυτά τα εγκλήματα που επικαλούνται  είναι η παράνομη είσοδος στη χώρα ή η παραμονή στη χώρα μετά τη λήξη της βίζα.)

Οι Αμερικανοί σε γενικές γραμμές δεν ξέρουν τίποτα για τον πόλεμο στην Υεμένη, τον οποίο οι ΗΠΑ ουσιαστικά έχουν στηρίξει, και σίγουρα ξέρουν από λίγα έως τίποτα για τις κρίσεις στον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχει ένα μιντιακό μπλακάουτ σε πολλά απ’ αυτά τα ζητήματα, ειδικά αν καταναλώνεις μόνο MSNBC ή παρακολουθείς μόνο τα notifications στο iphone σου, και γι’ αυτό πιστεύω ότι οι λίγοι προοδευτικοί άνθρωποι στις ΗΠΑ δεν είναι τόσο αριστεροί ή αντι – αυταρχικοί ή σοσιαλιστές, όσο κυρίως αντι – Αμερικανοί και οπαδοί θεωριών συνωμοσίας. Απ’ την άλλη μεριά, η μικρή «αριστερά» στις ΗΠΑ καταναλώνει μια σταθερή δίαιτα από Τσόμσκι και RT και ίσως Democracy Now (το οποίο παρεμπιπτόντως μ’ αρέσει) και δεν εμπιστεύεται τα mainstream media, την αμερικανική κυβέρνηση ή τις τυπικές αφηγήσεις, που σε κάνουν να είσαι ανοιχτός στις υπεραπλουστεύσεις. Πολλοί απ’ αυτούς έχουν λίγο χρόνο να παρακολουθήσουν τα γεγονότα, έτσι κι αλλιώς, αφού είμαστε εξουθενωμένοι απ’ την εντατικοποιημένη εργασία. Επιπλέον, δεν υπάρχει καθόλου ταξική ανάλυση στις ΗΠΑ. Θα παρατηρήσεις ότι ακόμη και ο Bernie Sanders, που αυτοαποκαλείται σοσιαλιστής, δεν χρησιμοποίησε στην καμπάνια του τον όρο «εργατική τάξη», αλλά κυρίως μιλούσε για «μεσαία τάξη» ή «οικογένειες». (Ακόμη και η υποψήφια του Πράσινου Κόμματος Jill Stein αναφέρεται σε «εργαζόμενες οικογένειες»). Αυτό συμβαίνει, γιατί όλοι στην Αμερική θεωρούν τους εαυτούς τους μεσαία τάξη. Είσαι ή πλούσιος ή άστεγος ή μεσαία τάξη. Αυτές είναι οι τρεις κατηγορίες στις οποίες μπορείς να ανήκεις.

Όλα αυτά είναι ένας έμμεσος τρόπος να σου περιγράψω ποια θα ήταν μια αίσθηση της Αμερικής. Τα τελευταία είκοσι χρόνια οι εταιρείες και όλη η σχετική επιχειρηματική κουλτούρα έχουν γιγαντωθεί και κατακυριεύσει τα πάντα, με έναν τρόπο τραγικό και λυπητερό. Μπορείς να διασχίσεις τις Ηνωμένες Πολιτείες και όλα θα σου φανούν πάνω κάτω τα ίδια. Τοποθετημένα γύρω από χώρους παρκινγκ ατελείωτες σειρές καταστήματα Walmart, CVS, Applebee’s, McDonald’s, Burger King, Target, Supercuts. Το Carl’s Jr. αλλάζει και γίνεται Hardee’s και έτσι καταλαβαίνεις ότι είσαι στην Ανατολική Ακτή. Ίδια σειρά από χαμογελαστά κίτρινα αστεράκια (σ.σ. το σήμα του καταστήματος Hardee’s). Παίρνουμε bachelor για να δουλεύουμε για επτά και οχτώ δολάρια την ώρα στη Gap (ή σε εστιατόρια για δύο δολάρια την ώρα στις περισσότερες πολιτείες). Δεν μπορούμε να έχουμε περίθαλψη ή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Δεν έχουμε δωρεάν ή σχετικά οικονομική πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση.

Πολλοί από μας δουλεύουν 10 με 12 ώρες την ημέρα (και ακόμη πιο πολύ σε τομείς όπως η εστίαση, που η εργασία είναι περισσότερο εντατικοποιημένη). Αν δεν είμαστε άνεργοι, κάνουμε δύο και τρεις δουλειές για να μπορέσουμε να πληρώσουμε το νοίκι. Νέες γυναίκες που γνωρίζω στη Νέα Υόρκη έγιναν σεξ-εργάτριες, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσεις σ’ αυτή την πόλη. Πόζαρα γυμνή στο San Fernando Valley δύο φορές για να πληρώσω το νοίκι και να εξασφαλίσω το φαγητό μου στο Λος Άντζελες. (Δεν συνέχισα, γιατί μετά τη δεύτερη φορά που απάντησα σε αγγελία, φοβήθηκα ότι δεν θα έφευγα ζωντανή). Αν δεν υπήρχαν οι εκκλησίες, οι άστεγοι θα ήταν ακόμη περισσότεροι και η κρίση ανασφάλειας γύρω από το φαγητό θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη.

Όλα αυτά, αλλά και οι πόλεμοι των drone και το Guantanamo (που ο Ομπάμα υποσχόταν ότι θα έκλεινε πριν οκτώ χρόνια) και οι μαζικές απελάσεις και ο αγωγός στη Ντακότα (που έχει ήδη πρόβλημα διαρροής, πριν ακόμη ολοκληρωθεί), είναι μερικά απ’ τα πράγματα που οι άνθρωποι σκέφτονται, όταν λένε «και ο Ομπάμα τα ίδια έκανε!» Και έχουν δίκιο. Οι φιλελεύθεροι σχολιαστές μπορεί να σημειώνουν ότι ένα x ποσοστό Αμερικανών θα χάσει τη υγειονομική περίθαλψη με το American Health Care Act (το σχέδιο του Τραμπ για την υγεία), που ανακαλεί και αντικαθιστά το Affordable Health Care Act ( δηλαδή το Obamacare), αλλά η αλήθεια είναι το Obamacare έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα για μας. Τώρα πληρώνουμε περισσότερο φόρο. Τώρα είμαστε αναγκασμένοι να δίνουμε τα λεφτά μας σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες υγείας, οι οποίες ανταγωνίζονται για το βραβείο του Πιο Άψυχου Καπιταλιστή. Η οικογένειά μου πληρώνει τώρα ένα αστρονομικό ποσό στην Blue Crosse, που άλλαξε την κάλυψή μας από PPO σε HMO (σ.σ. είδη ασφαλιστικής κάλυψης) χωρίς άδεια, ουσιαστικά γαμώντας κάθε κάλυψη που είχαμε. Και μήπως μπορούμε να το ξαναλλάξουμε αυτό; Ω, μα όχι βέβαια. Γιατί δεν είναι περίοδος ανοιχτών εγγραφών. Πρέπει να περιμένεις ένα ολόκληρο χρόνο για να αλλάξεις την ασφάλειά σου! Μπορεί η στάση του Glenn Greenwald ως προς τη Συρία να είναι φριχτή (κάτι το οποίο δυστυχώς είναι η νόρμα στην αριστερά στην Αμερική, και προέρχεται από μια υπεραπλούστευση που λέει ότι οι ΗΠΑ είναι η πηγή όλου του Κακού), όμως έχει γράψει μερικά εξαιρετικά πράγματα για το θέμα.

Γιατί τα μεγάλα Μέσα δεν καλύπτουν τη συλλογική αγωγή ενάντια στην Εθνική Επιτροπή του Δημοκρατικού Κόμματος (DNC), για διάπραξη απάτης προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο Bernie Sanders δεν θα κέρδιζε το χρίσμα των Δημοκρατικών; Γιατί τα mainstream Μέσα καλύπτουν τις απελάσεις του Τραμπ, ενώ για τις αντίστοιχες του Ομπάμα υπήρχε πολύ περισσότερη ησυχία; Επειδή ο Ομπάμα είναι συμπαθής; Επειδή η ρητορική του ήταν καλύτερη; Επειδή είναι μαύρος; Επειδή δεν είναι ένας ναζί με δίκρανο και λαμπερή σφαίρα; Οφείλουμε να συζητάμε για αυτά τα θέματα, αλλιώς είμαστε καταδικασμένοι να ικανοποιούμαστε με πολεμοχαρείς νεοφιλελεύθερους προέδρους, αρκεί να μην κοιμούνται με ένα αντίτυπο του «Ο Αγών μου» στο κομοδίνο.

Βέβαια, ακόμη κι έτσι, τα πράγματα είναι χειρότερα με τον Τραμπ. Το ένιωσα όταν γύρισα πίσω ένα χρόνο πριν, όταν ακόμη ήταν υποψήφιος και είδα αμερικανικές σημαίες να ανεμίζουν σε αυτοκίνητα, όπως τότε, μετά την 11^η Σεπτεμβρίου – και εδώ μιλάμε για τη Νέα Υόρκη, το οχυρό του αμερικανικού φιλελευθερισμού. Η αφήγηση τότε ήταν ότι ο Τραμπ αποτελούσε μια (αναζωογονητική) απάντηση στο «κατεστημένο», και όχι ένα λαϊκιστικό δεξιό κίνημα που εκμεταλλευόταν μια δεκαετή ύφεση και το οποίο μπόρεσε να γιγαντωθεί ακριβώς εξαιτίας της  ιστορικής συντριβής της αριστεράς στις ΗΠΑ. Οι περισσότεροι άνθρωποι με τους οποίους μιλούσα δεν μπορούσαν να δουν αναλογίες με την άνοδο του φασισμού. Μπορούσαν να δουν ότι οι άνθρωποι είναι φτωχοί, ζορισμένοι, εξουθενωμένοι και απογοητευμένοι, αλλά αυτό δεν το απέδιδαν στον καπιταλισμό ή τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και την γενική απορρύθμιση που κατέστρεψε την οικονομία. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν βλέπουν ακόμη ότι η αριστερά και οι ακτιβιστές έχουν συντριβεί ιστορικά στις ΗΠΑ, μέσα από βιαιότητες, παρεισφρήσεις, φυλακίσεις, εξορίες και δολοφονίες.

Οι ρατσιστικές επιθέσεις (ή εγκλήματα μίσους όπως τα αποκαλούν εδώ) έχουν κορυφωθεί μετά τις εκλογές και την ορκωμοσία. Η Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες  (ACLU) έχει πνιγεί στη δουλειά από τη μάχη ενάντια στο Muslim Ban. Η πρόσβαση στην έκτρωση, η οποία είχε ήδη αρχίσει να περιορίζεται και σε κάποιες πολιτείες να καταργείται de facto κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ομπάμα, σταδιακά εξαφανίζεται. Οι κοινότητες μεταναστών φοβούνται να βγουν απ’ τα σπίτια τους εξαιτίας των επιδρομών, τα λίγα κοινωνικά προγράμματα που έχουμε (όπως η παιδική εκπαίδευση και τα food stamps) διαλύονται με τον νέο προϋπολογισμό, με 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια να πηγαίνουν στο χτίσιμο του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό (σ.σ όταν γράφτηκε το κείμενο δεν είχε κυκλοφορήσει η πρωτοποριακή ιδέα Τραμπ για χρηματοδότηση του έργου). Οι πρακτικές του Τραμπ, οι προσπάθειες να ντροπιάζει και να παρουσιάζει σαν κάτι λιγότερο από ανθρώπους τους μετανάστες, είναι αυθεντικά και άμεσα επικίνδυνες. Μια τέτοια πρακτική είναι η νέα online βάση δεδομένων μεταναστών χωρίς χαρτιά, που περιλαμβάνει παιδιά και ευάλωτους πληθυσμούς, όπως τους ανθρώπους που ξεφεύγουν από μορφές κακοποίησης. 40.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί από την ICE (Immigration and Customs Enforcement) μετά την ορκωμοσία.

Οι επιχειρήσεις σκούπα είναι τόσο ευρείες που επηρεάζουν την οικονομία και την καθημερινότητα. Η επιχείρηση του πατέρα της φίλης μου Νικόλ, μια διεθνής λεωφορειακή γραμμή μεταξύ Καλιφόρνια και Μεξικό, υποφέρει. Όπως είναι προφανές, κανένας δεν μπαίνει στο λεωφορείο για Μεξικό αυτή τη στιγμή, γιατί φοβούνται ότι δε θα μπορούν να επιστρέψουν, και απ’ την άλλη μεριά οι άνθρωποι δεν σπαταλούν τα χρήματά τους στο λεωφορείο για τις ΗΠΑ, όταν ξέρουν, ότι στα σύνορα θα τους σταματήσουν και θα τους γυρίσουν πίσω. Το καλό βέβαια, με αυτή την αίσθηση της επίθεσης που δεχόμαστε, είναι ότι οι άνθρωποι τους τελευταίους μήνες έχουν βγει στους δρόμους, μ’ ένα τρόπο που θυμίζει το 1999 στο Σιάτλ. Αλλά είναι διασκορπισμένοι στην αχανή χώρα και τις διάσπαρτες πόλεις, ενώ αυτό που απουσιάζει είναι η αίσθηση του επόμενου βήματος. Ποια  Αμερική; Προς τα πού πάμε από δω που βρισκόμαστε;

Για να απαντήσω όμως σύντομα σε μερικά απ’ τα πράγματα που ρώτησες. Είναι οι άνθρωποι πιο ανοιχτά ρατσιστές και εκφράζονται πιο εύκολα υπέρ μιας ιδέας περί λευκής υπεροχής; Έχουν ενθαρρυνθεί οι νέο ναζί και η Κου Κλουξ Κλαν; Ναι, απολύτως. (Για παράδειγμα μια πορεία με πυρσούς στη Virginia από εθνικιστές, υποστηριγμένη και από μέλη της ΚΚΚ). Υπάρχει περισσότερος φόβος και περισσότερες επιθέσεις σε κοινότητες μεταναστών, σε ΜΕΝΑ (σ.σ. δηλαδή με καταγωγή από Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική) και μουσουλμανικές κοινότητες; Απολύτως.

Φοβούνται ή νιώθουν περισσότερο ευάλωτες σε περιστατικά παρενόχλησης οι γυναίκες; Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Σε σχέση με πριν, ανησυχώ περισσότερο για τον αγώνα των γυναικών για ίση αμοιβή, ίσες ευκαιρίες και οικονομική δικαιοσύνη, με ενοχλεί που οι γυναίκες και τα παιδιά σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος των συνεπειών της αυξημένης χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ σε μια οικονομία που χειροτερεύει, φοβάμαι το τι επακόλουθα θα έχει ο συνεχιζόμενος περιορισμός στην πρόσβαση στην έκτρωση και στην αντισύλληψη στις γυναίκες που δεν είναι υγιείς. Αισθάνομαι όμως μεγαλύτερη την πιθανότητα μιας παρενόχλησης στο δρόμο; Σε καμία περίπτωση. Αυτό ήταν ένας εφιάλτης και θα συνεχίσει να είναι ένας εφιάλτης. Βασικά αν δε θες να σε παρενοχλήσουν, μην βγαίνεις απ’ το σπίτι σου. Αν δεν θες να σου φέρονται σαν αντικείμενο, μην ανοίγεις την τηλεόραση ή τα περιοδικά. Οι γυναίκες εδώ επαινούνται αν έχουν μεγάλα βυζιά, λεπτεπίλεπτη μέση και φοράνε τακούνια στιλέτο. Επαινούνται αν μπορούν να ξεπεράσουν ένα χτύπημα στον κώλο με ένα χαριτωμένο χαμόγελο. Εκτιμώνται όταν αντιδρούν υπάκουα, όταν ένας άγνωστος τους λέει να χαμογελάσουν. Αυτό δεν βλέπω να αλλάζει σύντομα. Η εμφάνιση Τραμπ έρχεται και κουμπώνει στην όλη κατάσταση, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη αντίσταση απέναντι σε οποιοδήποτε αγώνα των γυναικών για ελευθερία. Ένας φίλος μας διάβαζε κάτι που αυτοπροσδιοριζόταν ως αντιφεμινισμός όταν έφυγα απ’ την Αθήνα. («Δεν χρειαζόμαστε τον φεμινισμό γιατί οι γυναίκες είναι ίσες με τους άντρες»). Μια τέτοια προσέγγιση βρίσκεται μάλλον σε άνοδο, αν και δεν μπορώ να καταγράψω ακριβώς αυτή την αύξηση. Υπάρχει ένα τεράστιο μπέρδεμα πολλά χρόνια τώρα, την ώρα που τα Μέσα και η κοινωνία μπερδεύουν το «μεταφεμινισμό»(post-feminism) με το φεμινισμό. Βρισκόμαστε σ’ έναν κόσμο, στον οποίο μια πιο ωμή σωματική παρενόχληση νομιμοποιείται επειδή «ε, είμαστε ίσοι».

Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μικρότερες και τα αεροπορικά ταξίδια φτηνότερα, θα ταξίδευα στο Πόρτλαντ να δω πως είναι εκεί τα πράγματα μετά την πρόσφατη ρατσιστική επίθεση, κατά την οποία τραυματίστηκε ένας άνδρας και σκοτώθηκαν δύο άλλοι, που παρενέβησαν για να υπερασπιστούν δύο γυναίκες στο τρένο. Αλλά είμαι κολλημένη στη No Man’s Land, εδώ βόρεια του Λος Άντζελες μέχρι αύριο και μετά θα επιστρέψω στο Χιούστον. Θα μπορούσα να προσπαθήσω να βρω πράγματα κι εκεί, αλλά είναι κυρίως ένας τόπος γεμάτος οπαδούς της λευκής ανωτερότητας. Ενδιαφέροντα πράγματα υπάρχουν όμως στο Τέξας. Η «θεία» μου η Rhonda στο Ντάλας είναι μια παλιά ακτιβίστρια με έντονη πολιτική δράση. Αυτή και ο άντρας της, ο «θείος» Chuck, ήταν ακτιβιστές τη δεκαετία του ’60 ενάντια στον Jim Crow (US apartheid) και παραμένουν ενεργοί μέσω της διδασκαλίας, της δικτύωσης και των πολιτικών καρτούν. Ζουν στο Ντάλας τώρα και είναι κομμάτι της διασποράς της Νέας Ορλεάνης, εκτοπισμένοι από τον τυφώνα Κατρίνα που διέλυσε την πόλη. Η Νέα Ορλεάνη και κομμάτια της Λουιζιάνα ιδιωτικοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, αμέσως μετά από την καταστροφή και οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Δεν ξέρω πολύ κόσμο στο Χιούστον και δεν έχω διασυνδέσεις με την ισπανική κοινότητα ή αυτή της Μέσης Ανατολής, αλλά εκεί κάτω, στο σημείο που ονομάζουν the Valley, κοντά στα σύνορα με το Μεξικό, υπάρχει κινητικότητα και αντίσταση στις επιθέσεις του Τραμπ στις αποκαλούμενες και πόλεις καταφύγια. Βασικά, υπάρχουν πόλεις που έχουν διαφορετικούς βαθμούς πολιτικών, οι οποίες είναι σε ένα βαθμό φιλικές προς τους μετανάστες χωρίς χαρτιά. (Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να καταγγείλει στις αρχές ένα βίαιο έγκλημα χωρίς το φόβο της απέλασης). Επίσης, υπάρχουν κοινότητες ανθρώπων από την Αϊτή, στη Φλόριντα, οι οποίες απειλούνται από τις νέες μεταναστευτικές πολιτικές – φοβούνται ότι τώρα θα απελαθούν στην Αϊτή, μια χώρα που έχει υπάρξει θύμα της μιας καταστροφής μετά την άλλη. Απ’ την άλλη μεριά των συνόρων του Τέξας, οι συνοριακές πόλεις γεμίζουν με ανθρώπους φοβισμένους ή ανήμπορους να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή, συμπεριλαμβανομένων και Κουβανών προσφύγων, που επίσης επηρεάζονται από την επιχείρηση «ομαλοποίησης» των σχέσεων με την Κούβα από την κυβέρνηση Ομπάμα – μια ιστορία που βρίσκω συναρπαστική. Δεν ξέρω πόσο εφικτό είναι να ταξιδέψει κανείς σ’ αυτές τις περιοχές, αλλά υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις.

* Αναφέρεται στην πρόσφατη επίσκεψη του George Caffentzis στην Ελλάδα, όπου στο αυτοδιαχειριζόμενο κυλικείο Νομικής Σχολής επιχειρηματολόγησε σχετικά με τη συνέχιση της πολιτικής Ομπάμα από τον Τραμπ (όπως της μεταφέρθηκε από τον μεταφραστή του παρόντος).

Το Σάββατο 10 Ιουνίου διοργανώθηκαν περίπου 30 αντιμουσουλμανικές διαδηλώσεις σε όλη την Αμερική, που ονομάστηκαν από τους δεξιούς διοργανωτές “March Against Sharia” (“Πορεία Ενάντια στη Σαρία”). Στην Νέα Υόρκη, την ώρα της πορείας είχαν καλεστεί αντι – διαδήλωσεις που αριθμητικά υπερείχαν κατά πολύ της αρχικής συγκέντρωσης.

Οι αντιμουσουλμανικές συγκεντρώσεις ανά τη χώρα, οργανώθηκαν από τον 29χρονό Σκότ Πρέσλερ, συνιδρυτή της οργάνωσης Gays For Trump*¹ (και της ACT for America, παλιότερα γνωστής ως American Congress for Truth), και υποτίθεται πως αντιτίθενται στον Ισλαμικό εξτρεμισμό, τη βία εναντίων των γυναικών συμπεριλαμβανομένου και του ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων και στην καταπίεση της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.

Η Act for America περιγράφεται από τον Αμερικάνικο Μη Κερδοσκοπικό Νομικό Οργανισμό Southern Poverty Law Center (SPLC) ως “η μεγαλύτερη αντι-μουσουλμανική ομάδα στην Αμερική” και έχει ιστορικό στις αντι-μουσουλμανικές διοργανώσεις και δράσεις από την ίδρυση της το 2007. Ιδρύθηκε από Λιβανέζους Χριστιανούς και την Αμερικανίδα – πλέον υπήκοο – Brigitte Gabriel*².

Μεταξύ των συμμετεχόντων της πορείας στη Foley Square στις 10 Ιουνίου, ήταν oι οπαδοί της λευκής υπεροχής “Identity Evropa” και ο δεξιός προβοκάτορας Gavin McInnes, με τον τελευταίο να είναι και προβεβλημένος ομιλητής. Τόσο οι “Identity Evropa”, όσο και ο McInnes έχουν μακρά ιστορία σε αντι-μουσουλμανικές, ρατσιστικές, σεξιστικές και αυταρχικές δράσεις και θέσεις. “ΟΧΙ ΑΛΛΟΥΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥΣ” έγραφαν κάποια χαρακτηριστικά πλακάτ στη συγκέντρωση.

η σημαία “Blue lives matter” που αναφέρεται στις ζωές των αστυνομικών

Στην Πορεία Ενάντια στη Σαρία περιλαμβάνονταν πλακάτ και συνθήματα υπέρ του Τραμπ, Αμερικανικές σημαίες, σημαίες της Αποικιακής Περιόδου, σύμβολα υπέρ της Αστυνομίας (Blue Lives Matter) και σημαίες του φανταστικού ανύπαρκτου κράτους “Κεκιστάν”, ένα σύμβολο της alt right*³ που γεννήθηκε στο site 4Chan και θυμίζει τη ναζιστική σημαία*⁴. Οι συμμετέχοντες έκαναν συχνά το σύμβολο του ΟΚ με τα δάχτυλα τους, μια χειρονομία που έχει οικειοποιηθεί η Αμερικάνικη ακροδεξιά, η alt right και οι υποστηρικτές του Τραμπ. Οι ίδιοι συχνά παραδέχονται πως κάνουν τη χειρονομία για προκαλέσουν τους φιλελεύθερους και τους αριστερούς*⁵.

το πόστερ για την Παλαιστίνια ακτιβίστρια Λίντα Σαρσούρ και η πράσινη σημαία του “Κεκιστάν”

Ένα πόστερ που βρισκόταν ψηλά καθ’ όλη τη διάρκεια της Πορείας Ενάντια στη Σαρία, έδειχνε ένα κόμικ που εμφάνιζε την Αμερικανίδα Παλαιστίνια ακτιβίστρια Λίντα Σαρσούρ, με έναν ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο, να εμπλέκεται σε σεξουαλικές πράξεις με κάποιον που θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως είναι ο Προφήτης Μωάμεθ.

Κατά τη διάρκεια της Πορείας Ενάντια στη Σαρία έγιναν δύο αντι-διαδηλώσεις στη Νέα Υόρκη. Η μια αφορούσε ένα πιο φιλελεύθερο κοινό με διάφορους ομιλητές και είχε τίτλο “Η Νέα Υόρκη Αγαπά τους Μουσουλμάνους”. Γινόταν κάποια τετράγωνα πιο πέρα από την Foley Square και μακριά από την πορεία, ώστε να μην υπάρχει ούτε οπτική, ούτε ηχητική επαφή. Η δεύτερη αντιδιαδήλωση είχε ως αφετηρία την Centre Street και είχε ως σκοπό να δημιουργήσει φασαρία και να διακόψει την πορεία.

“Πιάστε τους από το μουνί” (σ.σ. Grab ‘em by the pussy!: ένα σύνθημα που παραπέμπει σε ατάκα του Τράμπ μετά απο ένα βίντεο που βγήκε στην επιφάνεια προεκλογικά) φώναζε η Πορεία Ενάντια στη Σαρία στις γυναίκες και τους άντρες της αντι-διαδήλωσης που τους κοιτούσαν .

“Όχι στον Τραμπ, Όχι στην Κου Κλουξ Κλάν, Όχι στην Φασιστική Αμερική” φώναζαν οι συμμετέχοντες στη αντι-διαδήλωση όταν συναντήθηκαν οι δύο πλευρές.

“Ναι στον Τράμπ, Ναι στην Κου Κλούξ Κλάν, Ναι στη Φασιστική Αμερική” απάντησαν οι συμμετέχοντες της Πορείας Ενάντια στη Σαρία.

Οι άνθρωποι που βρίσκονταν στη Centre Street φορούσαν μαντήλες, κιπά, μέχρι και τουρμπάνι με τα χρώματα της αμερικάνικης σημαίας και κρατούσαν πινακίδες γραμμένες στα Αγγλικά, τα Ισπανικά και τα Αραβικά. Τα συνθήματα μιλούσαν για αλληλεγγύη όχι μόνο για τους Αμερικανούς Μουσουλμάνους, αλλά των Μουσουλμάνους διεθνώς, τους πρόσφυγες, τους μαύρους, τις γυναίκες, τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, τους εργάτες και τους καταπιεσμένους σε όλο τον κόσμο. Η εντυπωσιακή πληθώρα των πλακάτ και των συνθημάτων καταδίκαζαν τον αυταρχισμό, το ρατσισμό και το φασισμό.

“Μαύροι, Λατίνοι, Άραβες, Ασιάτες και Λευκοί” φώναζαν οι συμμετέχοντες στην αντι-διαδήλωση “Ενωθείτε! Ενωθείτε! Ενωθείτε να παλέψουμε ενάντια στη δεξιά”.

Η αντι-μουσουλμανική ιστορία της ACT for America, δηλαδή η οργανωτική ομάδα των διαδηλώσεων σε όλη την Αμερική, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την εναντίωση στην πώληση χαλάλ κρεάτος στην Αμερική καθώς και στη διαθεσιμότητά του στα δημόσια σχολεία*⁶. Επίσης περιλαμβάνει τη συνεργασία με την Ann Corcoran, ιδρύτρια του αντι-προσφυγικού blog Refugee Resettlement Watch*⁷ ενάντια στους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο στην Αμερική, ειδικά τους Σύριους πρόσφυγες.

Η ιδρύτρια του ACT, Brigitte Gabriel, έχει στο παρελθόν συνεργαστεί με τον ακροδεξιό και αντι-gay Αμερικάνο τηλε-ευαγγελιστή Pat Robertson πριν ακόμα δημιουργηθεί η ACT. Σε μια ομιλία της για την οργάνωση “Χριστιανοί Ενωμένοι για το Ισραήλ” (CUFI) το 2007, είπε πως “Ο Αραβικός κόσμος…δεν έχει ψυχή”. “Είναι αποφασισμένοι να σκοτώσουν και να καταστρέψουν”.*⁸

Ένα νεαρός άντρας στην αντι-διαδήλωση κρατούσε ένα πλακάτ που έγραφε “Φασισμός. Φονταμενταλισμός”. Δυο τόξα έδειχναν προς καθεμιά από τις δύο λέξεις. “Γάμησέ τα” έγραφε από κάτω.

Φωτορεπορτάζ & σύντομο βίντεο

όπου μεταξύ άλλων θα παρατηρήσουμε:

στους ακροδεξιούς διαδηλωτές τα λευκά καπέλα είναι οι Oath Keepers, μια ακροδεξιά εταιρεία security από πρώην αστυνομικούς και στρατιωτικούς. Το μπλουζάκι με το σήμα sheepdog, έχει πάλι να κάνει με το Blue lives matter, και εννοεί την επιλογή του να μην είσαι ούτε λύκος (εγκληματίας), ούτε πρόβατο, αλλά “τσοπανόσκυλο” (να διαφυλάττεις την τάξη).

Στη διαδήλωση των αντιρατσιστών οι φωτογραφίες είναι των δύο νεκρών και του ενός τραυματία από την πρόσφατη ρατσιστική επίθεση στο Πορτλαντ αλλά και η Rahma Warsame, η γυναίκα που κακοποιήθηκε βάναυσα στο Οχάιο, στις αρχές Ιουνίου, αμέσως μετά την κυκλοφορία της είδησης για την τρομοκρατική επίθεση στο Λονδίνο.

Παραπομπές:

1. https://www.facebook.com/scott.presler/videos/10103671379567867/

2. https://www.splcenter.org/fighting-hate/extremist-files/group/act-america
3. Alt right θα ονομάζαμε μια ακροδεξιά ιδεολογία, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η πεποίθηση ότι η «λευκή ταυτότητα» δέχεται επίθεση από πολυπολιτισμικές δυνάμεις και υπονομεύεται μέσω εννοιών όπως η πολιτική ορθότητα και η κοινωνική δικαιοσύνη.

1. https://www.splcenter.org/hatewatch/2017/05/08/what-kek-explaining-alt-right-deity-behind-their-meme-magic

https://www.reddit.com/r/CringeAnarchy/comments/63l6el/the_geniuses_of_rfuckthealtright_have_discovered/

5. https://theoutline.com/post/1428/the-ok-sign-is-becoming-an-alt-right-symbol;
6. https://actforamericahouston.wordpress.com/2013/11/26/halal-secretly-shoving-sharia-islamic-law-down-your-throat/; https://twitter.com/actforamerica/status/507548684146720768
7. http://www.actforamerica.org/refugee_resettlement
8. https://www.youtube.com/watch?v=aaocTdWOtJ4

“The difference, my friends, between Israel and the Arabic world, is the difference between civilization and barbarism.  It’s the difference between goodness and evil.  And this is what we’re witnessing in the Arabic world.  They have no soul.  They are dead-set on killing and destruction.” [Brigitte Gabriel, speaking at Christians United for Israel (CUFI) in 2007.]

Λέμε και ξαναλέμε ότι δεν μας αρέσουν οι επέτειοι και τα μνημόσυνα, αλλά καμιά φορά υποκύπτουμε κι εμείς στον εκβιασμό του χρόνου, της συγκυρίας και των ημερομηνιών. 21 Φεβρουαρίου του 1965, πενήντα χρόνια πριν δηλαδή, δολοφονήθηκε ο Malcolm X. Κι εδώ, αντιμετωπίζουμε μια επιπλέον δυσκολία. Πώς να μιλήσουμε για μια προσωπικότητα που είναι αδύνατον να χωρέσει σε ένα και μόνο πλαίσιο; Πώς να προσεγγίσει κανείς τον Malcolm X αν δεν ξεκινήσει από δέκα διαφορετικές αφετηρίες; Πώς να κρίνει κανείς την επιθετικότητα, τις αντιφάσεις, τη μαχητικότητα και την προσήλωση του Malcolm X, αν δεν έχει προσπαθήσει να καταλάβει όπως έλεγε η Angela Davis τον μαύρο άνθρωπο της Αμερικής. Το μαύρο άνθρωπο που όπως εύστοχα το έθεσε ο Norman Mailer «η οπτική του για τη ζωή προήλθε όχι μόνο από την ταραγμένη του εμπειρία στην Αμερική αλλά και από τα θραύσματα της χαμένης αφρικάνικης πίστης του».

Ο Malcolm X ήταν παιδί αυτής της διπλής αποξένωσης, ξένος και σκλάβος για τον αμερικάνικο πολιτισμό και ξένος και ξεχασμένος ως προς τη μνήμη της Αφρικής. Ήταν λοιπόν ένας άνθρωπος με φοβερές αντιφάσεις, αγωνία και πάρα πολλές γωνίες. Ένας άνθρωπος που έζησε ως λούμπεν μικροπαραβατικός και νταβατζής, ως φανατικός και θρησκόληπτος, ως μαχητικός και επίμονος αγωνιστής για την ελευθερία. Ο Malcolm X ήταν ένας άνθρωπος που καιγόταν.

No, I’m not an American. I’m one of the 22 million black people who are the victims of Americanism. One of the 22 million black people who are the victims of democracy, nothing but disguised hypocrisy. So, I’m not standing here speaking to you as an American, or a patriot, or a flag-saluter, or a flag-waver – no; not I. I’m speaking as a victim of this American system. And I see America through the eyes of the victim. I don’t see any American dream; I see an American nightmare.

 

Ο Malcolm Little γεννήθηκε στη Νεμπράσκα το 1925. Η μητέρα του Malcolm, Louise ήταν ανοιχτόχρωμη, γεγονός που οφειλόταν στο ότι η δική της μητέρα είχε βιαστεί από κάποιο λευκό αφεντικό. Η ίδια μάλλον ζοριζόταν απ’ αυτό το χαρακτηριστικό της, οπότε όπως αναφέρει ο ίδιος ο Malcolm πήγε και παντρεύτηκε τον πιο μαύρο που βρήκε. Το ζήτημα αυτό, των βιασμών δηλαδή μαύρων γυναικών και το τραύμα του να είσαι μαύρος αλλά όχι αρκετά σκούρος, περιγράφεται ωραία κι από τον Boris Vian στο «θα φτύσω στους τάφους σας».  Ο πατέρας του Malclom, Earl Little ήταν ιεροκήρυκας, συμμετείχε στον αγώνα για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα των μαύρων και πίστευε ότι οι μαύροι της Αμερικής έπρεπε να επιστρέψουν στην Αφρική. O Earl Little πέθανε όταν ο ίδιος ήταν έξι χρονών. Η αστυνομία είδε αυτοκτονία, αλλά υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο Earl Little σκοτώθηκε από άντρες της Κου Κλουξ Κλαν. Η μητέρα του Malcolm δεν άντεξε το θάνατο του συζύγου της και μέσα στον επόμενο χρόνο κατέληξε σε ένα ψυχιατρείο. Ο Malcolm μεγάλωσε σε ανάδοχη οικογένεια. Στα 15 του παράτησε το σχολείο, ενώ ήταν καλός μαθητής. Ο ίδιος περιγράφει στην αυτοβιογραφία του ότι αυτό συνέβη, όταν είπε στον (λευκό) δάσκαλό του ότι θέλει να γίνει δικηγόρος. Ο δάσκαλος του απάντησε ότι «αυτός δεν είναι ρεαλιστικός στόχος για ένα νέγρο».

Από το 1943 που πηγαίνει στο Χάρλεμ εμπλέκεται σε όλων των ειδών τις παραβατικές δραστηριότητες. Τζόγος, μικροκλοπές, ναρκωτικά, νταβατζιλίκια. Το 1945 επιστρέφει στη Βοστόνη, όπου ζούσε πριν τη Νέα Υόρκη, και μαζί με άλλους τέσσερις συνεργούς πραγματοποιούν κλοπές σε σπίτια πλούσιων λευκών οικογενειών. Το 1946 συλλαμβάνεται και στέλνεται στη φυλακή εκτίοντας ποινή 8 έως 10 ετών.

Η θρησκεία και το Έθνος του Ισλάμ

Στη φυλακή έρχεται σε επαφή με τη θρησκεία. Μαθαίνει για τους Μαύρους Μουσουλμάνους. Διδάσκουν ότι δεν πρέπει κανείς να τρώει χοιρινό, δεν πρέπει να καπνίζει και δεν πρέπει να πίνει αλκοόλ. Αλλά ταυτόχρονα μιλάνε για τον «λευκό διάβολο» και για μαύρη περηφάνια. Μιλάνε για τον επαναπατρισμό στην Αφρική των μαύρων που απήχθηκαν και εξορίστηκαν και από την γη τους. Ο Malcolm βρίσκει εδώ ένα τρόπο να δει τον εαυτό του. Σκέφτεται ότι όλοι οι λευκοί άνθρωποι που έχει γνωρίσει του έχουν φερθεί με μίσος, αλαζονεία, απληστία και αδικία. Σκέφτεται ότι σε όλη του τη ζωή είχε τη νοοτροπία του σκλάβου. Αρχίζει να διαβάζει πυρετωδώς και έτσι όταν αποφυλακίζεται αναδεικνύεται γρήγορα σε κορυφαίο στέλεχος του Έθνους του Ισλάμ. Πλέον ονομάζεται Malcolm X κι όχι Little. Το Little είναι το όνομα που έδωσαν στους προγόνους του, αυτοί που τους σκλάβωσαν. Το X συμβολίζει πια τον ανώνυμο ξεριζωμένο άνθρωπο.

“If we react to white racism with a violent reaction, to me that’s not black racism. If you come to put a rope around my neck and I hang you for it, to me that’s not racism. Yours is racism, but my reaction has nothing to do with racism.(..)  Be peaceful, be courteous, obey the law, respect everyone; but if someone puts a hand on you, send him to the cemetery”.

Το Έθνος του Ισλάμ ήταν μια οργάνωση με ηγέτη τον Elijah Muhammad. Το πρόταγμά του ήταν ένας συνδυασμός ιδεών όπως πειθαρχία, προκοπή, υπακοή και ταπεινότητα με την ιδέα της οικονομικής ανεξαρτησίας. Είχε επιχειρήσεις, έφτιαχνε τζαμιά και αγόρασε καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Επιζητούσε να εγκαθιδρύσει ένα ανεξάρτητο κατά κάποιο τρόπο κράτος των Μαύρων μουσουλμάνων είτε στις ΗΠΑ είτε στην Αφρική και έψαχνε τρόπους να φτιάξει μια ισχυρή μαύρη οικονομία. Ο ίδιος ο Malcolm X εξηγούσε τη διαφορά μεταξύ segregation και separation, λέγοντας ότι στην πρώτη περίπτωση (που ίσχυε στο Νότο μέχρι εκείνα τα χρόνια, μέχρι δηλαδή το 1954 ενώ ουσιαστικά τελείωσε το 1964) ο λευκός άνθρωπος διαχωρίζει τον εαυτό του από τον μαύρο, αλλά δεν τον αφήνει να πάει μακριά γιατί θέλει να ελέγχει πολιτικά (βοηθώντας να εκλεγούν συγκεκριμένοι αντιπρόσωποι) και οικονομικά (έχοντας την ιδιοκτησία των καταστημάτων) τις κοινότητές του. Ο Malcolm X μιλώντας για separation εννοούσε έναν πλήρη διαχωρισμό λευκών και μαύρων, κατά τον οποίο όμως οι μαύρες κοινότητες θα ελέγχουν οι ίδιες τους πολιτικούς τους και τις οικονομικές τους δραστηριότητες.

Αλλά ο Malcolm X δεν μπορούσε να μείνει στο Έθνος του Ισλάμ. Η οργάνωση δεν επιθυμούσε να ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα πολιτικά ζητήματα, αλλά κυρίως να φροντίσει την διατήρηση του στάτους της. Μόλις απέκτησε κάποια δύναμη (οικονομική κυρίως), σταμάτησε να είναι επικίνδυνη. Με άλλα λόγια δηλαδή ήθελε έναν μαύρο καπιταλισμό. Ο Malcolm X όμως σε κάθε του λόγο εξαπέλυε ένα συνολικό κατηγορώ για το πολιτικό σύστημα και τις κοινωνικές πρακτικές. Αφορμή για την τελική ρήξη στάθηκε ένα σχόλιο του Malcolm X για τη δολοφονία του Κένεντι. Ο Malcolm X είπε ότι απλά ένα μέρος της βίας που ασκεί το σύστημα του επιστράφηκε. Η δήλωση αυτή θεωρήθηκε ότι τρόμαξε και απομάκρυνε το ευρύ κοινό. Στην αρχή επιβλήθηκε ως ποινή η σιωπή για τρεις μήνες, αλλά λίγο αργότερα ο Malcolm X αποχώρησε οριστικά από την οργάνωση.

Muslim Mosque, Inc. και Organization of Afro-American Unity

Ο Malcolm X μιλούσε πια για μαύρο εθνικισμό και οργανωνόταν στη βάση της πολιτικής και κοινωνικής μάχης, αφαιρώντας από τη θρησκεία τον πρώτο λόγο. Έλεγε ότι παραμένει φυσικά μουσουλμάνος αλλά δήλωνε διατεθειμένος να εμπλακεί και με όποιον άλλον θέλει προκειμένου να πολεμήσουν μαζί για τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα των μαύρων κοινοτήτων. Στην ιδρυτική διακήρυξη του τζαμιού είπε ότι ξεχνάει από σήμερα ό,τι είχε πει για τους ηγέτες των άλλων μαύρων κινημάτων και ελπίζει να μπορέσουν να κάνουν κι αυτοί το ίδιο, για να μπορέσουν να συνεργαστούν. Μάλιστα το 1964, μετατρέπει το τζαμί που είχε αρχικά σχηματίσει μετά την αποχώρηση από το Έθνος του Ισλάμ στην οργάνωση OAAU. Η Οργάνωση Αφρο – Αμερικάνικης Ενότητας είχε ως βασική ιδεολογία το μαύρο εθνικισμό και ως κύριο στόχο το να αποκτήσουν οι μαύροι τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο των κοινοτήτων τους.

Ακολούθησαν τα ταξίδια σε Αφρική, τα οποία τον επηρέασαν πάρα πολύ. Δεν έβλεπε πια το πρόβλημα ως ένα ζήτημα μόνο φυλής και ρατσισμού στην Αμερική. Έλεγε: «ζούμε σε μια εποχή επαναστάσεων και η εξέγερση του Αμερικανού Νέγρου είναι μέρος αυτής της επανάστασης ενάντια στην καταπίεση και την αποικιοκρατία που χαρακτηρίζουν αυτή την εποχή (..) Δεν είναι μια μάχη του μαύρου ενάντια στο λευκό, αλλά η παγκόσμια επανάσταση του καταπιεσμένου ενάντια στον καταπιεστή, του εκμεταλλευόμενου απέναντι στον εκμεταλλευτή». Ήθελε να διεθνοποιήσει το θέμα των μαύρων στην Αμερική. Στις ομιλίες και τις συνεντεύξεις του έλεγε πως δεν πρέπει πια να μιλάμε για πολιτικά δικαιώματα (civil rights) αλλά για ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε, έλεγε, να μας τα δώσει ένας πρόεδρος της Αμερικής, να ψηφίσει κάποιο νόμο (εννοούσε τον Civil Rights Act). Όλοι οι άνθρωποι από τη στιγμή που γεννιούνται, τα έχουν ήδη κερδισμένα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν παραχωρούνται. Υποστήριζε ότι ήθελε να πάει στα Ηνωμένα Έθνη και να κατηγορήσει τις ΗΠΑ για ρατσιστικές πρακτικές («το πιο άθλιο ρατσιστικό κράτος της ιστορίας»). Ταυτόχρονα όμως, μετά το ταξίδι στην Αφρική και συγκεκριμένα την επίσκεψη στην Αλγερία, στις ομιλίες του μιλάει για το αντάρτικο που λαμβάνει χώρα εκεί. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που ηττάται ο λευκός άντρας λέει. Από το Βιετνάμ μέχρι την Αλγερία.

Το προσκύνημα στη Μέκκα

Τον Απρίλιο του 1964 θα πάει στη Μέκκα και αυτό το προσκύνημα θα του προκαλέσει διάφορες σκέψεις και προβληματισμούς. Στα γράμματά του λέει ότι ήπιε από το ίδιο ποτήρι και έκατσε για ώρες με λευκούς μουσουλμάνους και «ανθρώπους με μπλε μάτια». Στη Μέκκα, βρήκε αδερφούς από όλο τον κόσμο. Εγκαταλείπει λοιπόν σιγά σιγά την ιδέα του διαχωρισμού του Μαύρου Έθνους ή την ιδέα της επιστροφής στην Αφρική και λέει ότι οι μαύροι πρέπει να μείνουν και να πολεμήσουν για τα δικαιώματά τους στις ΗΠΑ. Ακόμη δηλώνει ότι έκανε λάθος που για πολύ καιρό έβαζε όλους τους λευκούς στο ίδιο τσουβάλι. Δεν θέλω πια να καταδικάζω ανθρώπους χωρίς να είναι ένοχοι, λέει. «Με κάθε ειλικρίνεια, μπορώ να πω ότι δεν επιθυμώ τίποτα άλλο παρά ελευθερία, δικαιοσύνη και ισότητα: Ζωή, ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας για όλους τους ανθρώπους. Το πρώτο μου μέλημα έχει να κάνει με την κοινότητα των ανθρώπων στους οποίου ανήκω, τους Αφρο – Αμερικάνους, γιατί εμείς, περισσότερο από όλους τους ανθρώπους έχουμε στερηθεί αυτά τα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα».

Προσπαθεί να επανερμηνεύσει τον όρο «μαύρος εθνικισμός» (σκέφτεται ότι ίσως το περιεχόμενό του να είναι ο αυτοκαθορισμός των μαύρων κοινοτήτων), αλλά δηλώνει ότι φιλοσοφικά ακόμη δεν έχει καταλήξει σε μια νέα εξήγηση. Στις ομιλίες του τελευταίου χρόνου μάλιστα αρχίζει να κάνει πιο συστηματική κριτική στον καπιταλισμό. Έχει δει τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και τις εξεγέρσεις στην Αφρική και αρχίζει να στοχάζεται πάνω στο σοσιαλισμό. Σε μια συνέντευξη, τον ρωτάνε, αν είναι πια σοσιαλιστής κι αυτός χαριτολογώντας απαντάει: «δεν ξέρω, μάλλον φαίνεται καλός πάντως για τον μαύρο άνθρωπο».

Η δολοφονία

Στις 21 Φεβρουαρίου του 1965, ο Malcolm X θα μιλούσε στο Audobon Ballroom στο Manhattan. Λίγο πριν ξεκινήσει η ομιλία, κάποιος φώναξε: «Νέγρο, βγάλε το χέρι σου απ’ την τσέπη μου». Οι σωματοφύλακες αλλά και όλος ο κόσμος κοίταξε προς τη μεριά του περιστατικού. Τότε ένας άντρας έβγαλε ένα όπλο και πυροβόλησε τον Malcolm X. Άλλοι δύο άντρες πυροβόλησαν στη συνέχεια. Ο Malcolm X είχε 21 πληγές από τις σφαίρες. Και οι τρεις άντρες συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν τον επόμενο χρόνο. Ο πρώτος άντρας που πυροβόλησε ήταν μέλος του Έθνους του Ισλάμ, με το οποίο πια οι σχέσεις του Malcolm X ήταν πολύ κακές. Πολλά λέγονται για τη δολοφονία και πρόσφατα μάλιστα το ζήτημα ανακινήθηκε και πάλι. Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι δεν ήταν ένα απλά οργανωμένο σχέδιο από κάποιους φανατικούς ή από το ίδιο το Έθνος του Ισλάμ. Υποστηρίζεται ότι το FBI που παρακολουθούσε έτσι κι αλλιώς τον Malcolm X, ήξερε για τη δολοφονία, αλλά την άφησε να συμβεί. Υπενθυμίζεται ότι ο Malcolm X είδε ήδη δεχτεί μια επίθεση όταν έγινε εμπρησμός στο σπίτι του και αυτός γλίτωσε τελευταία στιγμή με τη γυναίκα και τα παιδιά του (απ’ όπου και το κλασσικό στιγμιότυπο με το όπλο). Οι αντίπαλοί του τότε κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο ίδιος έκαψε το σπίτι του για λόγους δημοσιότητας.

By any means necessary

Σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, o Malcolm X επικρίθηκε έντονα για τη στάση του σε σχέση με τη βία. Ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του επέμενε ότι οι μαύρες κοινότητες πρέπει να διεκδικήσουν την ελευθερία και τα δικαιώματά τους με κάθε αναγκαίο μέσο. Όσο ήταν μέλος του Έθνους του Ισλάμ ειρωνευόταν και ασκούσε έντονη κριτική στους μη βίαιους ηγέτες των μαύρων κοινοτήτων. Αργότερα, χωρίς να αλλάξει άποψη, πίστευε ότι έπρεπε να συνεργαστούν όλοι, αλλά εξηγούσε ότι διαφωνεί με τη μη βία, γιατί τη θεωρούσε αναποτελεσματική ως τακτική. Μάλιστα, μία από τις αφορμές για την αποχώρησή του από το Έθνος του Ισλάμ, υπήρξε και ένα περιστατικό δολοφονίας δύο μαύρων ανδρών, μετά το οποίο ο Malcolm X θέλησε να μαζέψει τα μέλη της οργάνωσης για να αναλάβουν δράση, αλλά η οργάνωση τον σταμάτησε.

Στην περίφημη ομιλία του the ballot or the bullet ο Malcolm X εξέθεσε την άποψή του ότι ο πλούτος των ΗΠΑ έχει συσσωρευτεί με το αίμα των φτωχών μαύρων που εργάστηκαν και εργάζονται με τον πιο σκληρό τρόπο. Αυτό το αίμα λέει ο Malcolm X είναι η επένδυση και η συνεισφορά των μαύρων στην Αμερική. Δεν έδωσαν μόνο την εργατική τους δύναμη δωρεάν, αλλά και το ίδιο τους το αίμα. Άρα τα όποια πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, δεν μπορούν να περιμένουν ένα νομοθέτημα για να τους αποδοθούν. Είναι δικά τους από πάντα. Κι έτσι ξεκαθάριζε ότι ο ίδιος δεν ζητάει από τους μαύρους άντρες να είναι σώνει και καλά βίαιοι. Αλλά αν η κυβέρνηση αρνείται να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, να τους προστατεύσει δηλαδή, θα πρέπει οι μαύρες κοινότητες να μη μένουν με τα χέρια σταυρωμένα, αλλά να εξασκήσουν τα δικαιώματά τους.

 «Κάθε φορά που διαδηλώνετε ενάντια στο διαχωρισμό και ένας άντρας έχει το θράσος να αμολήσει το σκυλί της αστυνομίας πάνω σας, σκοτώστε αυτό το σκυλί, σκοτώστέ το(ν) (υπάρχει μια σκόπιμη; αμφισημία θαρρώ), σας το λέω, σκοτώστε αυτό το σκυλί. Τότε θα βάλετε ένα τέλος σ’ αυτό. Τώρα, αν κάποιοι λευκοί δεν θέλουν να βλέπουν τέτοιες ενέργειες, ας πάνε στο δήμαρχο και στην αστυνομία και να τους πουν να μαζέψουν τα σκυλιά τους. Αυτό πρέπει να κάνετε. Αν δεν κρατήσετε μια τέτοια στάση, τα μικρά σας παιδιά θα μεγαλώσουν και θα σας κοιτάξουν και θα σκέφτονται: ντροπή»

Τρεις μέρες πριν τη δολοφονία του, ο Malcolm X έδωσε μια δίωρη συνέντευξη η οποία δημοσιεύτηκε μία μέρα μετά το θάνατό του. Εκεί είπε: «Νιώθω σαν ένας άντρας που κοιμόταν ή σαν κάποιος που ήταν κάτω από την επιρροή κάποιου άλλου. Νομίζω πως ό,τι σκέφτομαι και ό,τι λέω τώρα είναι εντελώς δικό μου. (..) Σκέφτομαι πια με το δικό μου μυαλό». Μοιάζει αυτή η τελευταία κουβέντα να συνοψίζει όλη του την πορεία. Ο Malcolm X άλλαξε απόψεις, στάση και οπτική. Προσπάθησε με μανία να βρει και να κατανοήσει τον αληθινό εαυτό του. Από τις μέρες του Χάρλεμ, που βυθίζεται στις καταχρήσεις και την παραβατικότητα, αδιαφορώντας για τα κοινωνικά ζητήματα, στον καιρό της πειθαρχίας στο Έθνος του Ισλάμ και το κήρυγμα για τον λευκό διάβολο και από εκεί σιγά σιγά στις σκέψεις για την απελευθέρωση του μαύρου ανθρώπου, στις ιδέες της ελευθερίας, της ισότητας και του αγώνα κατά της καταπίεσης. Πάντα βέβαια με αυτή την ατελείωτη μαχητικότητα. Με κάθε αναγκαίο μέσο, έλεγε. Ήταν λογικό να περάσει από χίλια κύματα. Φτωχός, κυνηγημένος και με την κουλτούρα του σκλάβου, βαθιά ριζωμένη στις κοινότητες που γνώρισε, ήταν επόμενο να βρει αρχικά καταφύγιο σε κάτι κλειστό και ακραία δογματικό όπως το Έθνος του Ισλάμ. Έπρεπε για αρχή να βρει τον αυτοσεβασμό του, τη δύναμη και την περηφάνια. Σιγά σιγά, διαβάζοντας, ταξιδεύοντας και μιλώντας με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, είδε τις λεπτές αποχρώσεις, είδε τον αγώνα που ήταν κοινός σε όλο τον πλανήτη, είδε με όλο και μεγαλύτερη διαύγεια το πρόσωπο του καταπιεστή και του καταπιεζόμενου.

Και γνωρίζοντας πως κάθε μέρα που πέρναγε η θέση του ήταν ακόμη πιο δύσκολη, οι αντίπαλοί του όλο και περισσότεροι, δεν έκανε πίσω ούτε για ένα λεπτό. Ήταν σκληρός, αποφασισμένος, φοβερά αντιφατικός, απόλυτος και συνεπής. Οι πράξεις του ποτέ δεν ήταν μικρότερες από τις ιδέες του. Δεν είναι ένα εύκολο παράδειγμα, ούτε κάποιος που μπορείς να προσεγγίσεις χωρίς επιφυλάξεις και δεύτερες σκέψεις. Άνθρωπος του καιρού του και γεμάτος ελαττώματα, δεν σταμάτησε ποτέ την αγωνιώδη αναζήτηση ενός δρόμου για την απελευθέρωση αφενός του μυαλού και των ιδεών του, αφετέρου των μαύρων καταπιεζόμενων αδερφών του.

***

• η (πολύ καλή) ταινία του Spike Lee βασισμένη στην αυτοβιογραφία του Malcolm X
• Malcolm X Speaks Selected Speeches and Statements

***

Μέσα στον χαμό των πολύ γνωστών σειρών όπως το House of Cards, το Homeland, το Walking Dead, The Good Wife που βλέπαμε οι σειρόβιοι φέτος το χειμώνα ξεχώρισα τρεις. Οι δυο (το The Affair και το The Knick) είναι σειρές του ’14 αλλά η μία (το Peaky Blinders) προβλήθηκε το ’13 και απλά τώρα την έμαθα εγώ. Οι δύο (The Knick και Peaky blinders) είναι εποχής και μιλάνε για την Αγγλία και την Αμερική στις αρχές του εικοστού αιώνα και έχουν κάτι κοινό στην ατμόσφαιρα και την αισθητική, ενώ το The Affair είναι μια σύγχρονη ιστορία. Δε ξέρω αν μπορεί καμία από τις τρείς να ξεπεράσει το μεγαλείο του The Sopranos, του The Wire ή του Six Feet Under που είναι οι δικές μου τρεις αγαπημένες σειρές όμως είναι σίγουρα ό,τι καλύτερο είδα φέτος. (αν και το Good Wife φέτος γύρισε φανερά ανεβασμένο και μου άρεσε περισσότερο από ποτέ). Η συζήτηση για το κατά πόσο αυτό που χαρίζουν οι σειρές σε όλους μας, με το μεγαλύτερο βάθος στους χαρακτήρες και την παράλληλη πραγματικότητα, τελικά φτάνει να μας αποχαυνώσει παραμένει. Πιθανότατα σε ένα βαθμό ισχύει όπως ισχύει και το γεγονός ότι οι παραγωγές των τηλεοπτικών σειρών έχουν εξελιχθεί σε βαθμό που το να βλέπεις πια το Game of Thrones ή το Mad Men είναι πιο απολαυστικό από την οποιαδήποτε μέτρια χουλιγουντιανή ταινία.

Peaky Blinders

Μπέρμινχαμ αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Γκάνγκστερ, μαφία, προστασία σε μαγαζιά, στημένα παιχνίδια στον ιππόδρομο, αίμα, ξύλο, ουίσκι, ΙΡΑ, (αντί) κομμουνιστές, Τσόρτσιλ και άλλα πολλά . Το Peaky Blinders είναι η ιστορία μιας φαμίλιας με τσιγγάνικες ρίζες που ειδικεύεται στο στήσιμο παιχνιδιών. Χαρακτηριστικό τους οι τραγιάσκες που στο πίσω μέρος τους κρύβουν ξυράφια και χρησιμοποιούνται ως όπλα. Ο αρχηγός των Peaky Blinders, Thomas Shelby που τον υποδύεται ο Cillian Murphy είναι ένας φιλόδοξος μαφιόζος που ως άλλος Michael Corleone προσπαθεί να μετατρέψει τις παράνομες επιχειρήσεις της οικογένειας σε νόμιμες. Απέναντι του βρίσκει την αστυνομία (όχι πάντα και όχι εντελώς), στο πρόσωπο του γνωστού Sam Neill με τον οποίο θα εμπλακεί σε προσωπικό επίπεδο εκτός των άλλων, λόγω μιας γυναίκας κατασκόπου. Οι άντρες της σειράς έχουν κατά πλειοψηφία μόλις γυρίσει από τον πόλεμο και ζουν με τις σκληρές αναμνήσεις και τα φαντάσματα. Ο πόλεμος γι’ αυτούς φαίνεται να είναι ένας κοινός κώδικας ακόμα και με τους κατά τ’ άλλα εχθρούς τους αλλά και μεταξύ αδελφών , ο πόλεμος μοιάζει να ενισχύει το δέσιμο μεταξύ τους. Οι γυναίκες της σειράς με ιδιαίτερη παρουσία αυτή της θείας Polly, παρουσιάζονται εξίσου δυναμικές, εξίσου έτοιμες να σκοτώσουν για την τιμή της οικογένειας τους και είναι ισότιμα μέλη στις συχνές οικογενειακές συναντήσεις που παίρνουν τις αποφάσεις για τις επόμενες κινήσεις. Στις περιπέτειες των Peaky Blinders μπλέκονται ο ΙΡΑ και οι κομμουνιστές είτε ως αντίπαλοι είτε ως σύμμαχοι. Το Peaky Blinders σε μεταφέρει στο κλίμα της εποχής (με όσες ιστορικές ασάφειες και αν έχει), θυμίζοντας πολύ σε ατμόσφαιρα τουλάχιστον το Boardwalk Empire και ίσως λίγο λιγότερο το επίσης καινούριο The Knick. Στην οικογένεια Shelby που είναι και οι αρχηγοί των Peaky Blinders βλέπεις στοιχεία από όλες τι γνωστές μαφιόζικες οικογένειες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης τύπου Νονός και The Sopranos. Πίστη και τιμή στην οικογένεια, μια ιδιόμορφη δικαιοσύνη σε εντελώς διεφθαρμένες συνθήκες και μια πολύ έντονη ηγετική φιγούρα στο πρόσωπο του αρχηγού. Ατού η μουσική της σειράς που αποτελείται από τραγούδια και τις φωνές των Nick Cave, Jack White, PJ Harvey, Black Keys κ.α.

The Affair

Όταν πρότεινα τη σειρά σε έναν φίλο, λίγες μέρες μετά, μου έστειλε μήνυμα λέγοντας μου«Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Άλλα λέει ο ένας, άλλα ο άλλος». Το The Affair είναι μια ιστορία ενός παράνομου ερωτικού δεσμού δύο παντρεμένων και δυστυχισμένων ανθρώπων. Κάθε επεισόδιο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη. Στο ένα μισό βλέπουμε την ιστορία όπως την θυμάται ο Noah (που υποδύεται ο Dominic West, γνωστός από το The Wire και το The Hour) και στο άλλο μισό όπως τη θυμάται η Alison (γνωστή από το Luther). Όσο εξελίσσεται η ιστορία γρήγορα καταλαβαίνεις πως άλλα θυμάται ο ένας, άλλα θυμάται ο άλλος. Όπως δηλαδή συμβαίνει συνήθως. Έτσι προκύπτει και η σύγχυση του φίλου. Στην αρχή αναρωτιέσαι ποια είναι η αλήθεια. Στο τέλος καταλαβαίνεις πως η αλήθεια είναι και οι δυο αφηγήσεις. Αλήθεια είναι οι αλήθειες του καθενός. Το The Affair δεν είναι αποκλειστικά μια ερωτικό-κοινωνική σειρά αλλά έχει και ένα αστυνομικό twist. Στην πλούσια επαρχία της Νέας Υόρκης, στο Montauk (Hamptons) όπου εξελίσσεται το μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας, κάποια στιγμή γίνεται ένας φόνος. Από το πρώτο επεισόδιο οι πρωταγωνιστές αφιερώνουν ένα μικρό κομμάτι της αφήγησης τους στην κατάθεση που δίνουν στην αστυνομία σχετικά με τον φόνο, χωρίς αρχικά να γνωρίζουμε ποιος είναι ο νεκρός και προφανώς ποιος είναι ο δολοφόνος. Το The Affair έχει ενδιαφέροντα σχόλια για τα ζευγάρια, το γάμο, τον έρωτα, τη δυστυχία, τον πόνο. Δεν είναι το six feet under αλλά είναι μια ευχάριστη σειρά να βλέπεις λόγω κυρίως της διαφορετικής αφήγησης των βασικών ηρώων.

The Knick

Το The Knick είναι η καινούρια σειρά του Steven Soderbergh που πρωταγωνιστεί ο Clive Owen. Άρα αυτόματα (ειδικά για τους φαν του ενός ή του άλλου) κερδίζει πόντους. Το The Knick είναι η ιστορία ενός γιατρού (και διάφορων συναδέλφων του) που χειρουργεί στο νοσοκομείο Knickerbocker της Νέας Υόρκης στην αρχές του εικοστού αιώνα. Βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα, βλέπουμε (ή κάνουμε ότι βλέπουμε και λοξοκοιτάμε) την πρώτη πετυχημένη καισαρική τομή, την πρώτη εγχείρηση κήλης και όλες τις αποτυχίες που προηγήθηκαν. Που σημαίνει πολύ αίμα (ειδικά στα πρώτα επεισόδια) όσο η ιστορία εξελίσσεται μέσα στο νοσοκομείο. Ο γιατρός John Thackery που υποδύεται ο πολύ καλός Clive Owen είναι ένας σκοτεινός, εξαρτημένος άντρας που είναι κάτι παραπάνω από αποφασισμένος να πρωτοπορήσει στον χώρο της ιατρικής. Ταυτόχρονα με τον Thackery στο νοσοκομείο μπαίνει και ο πρώτος μαύρος γιατρός ο οποίος αντιμετωπίζεται με ρατσισμό από τους συναδέλφους και τους ασθενείς. Το The Knick δεν είναι House, ούτε Greys Anatomy. Είναι μια πολύ ατμοσφαιρική σειρά με ιατρικό περιεχόμενο που περιέχει πολύ κοκαΐνη (μιας και εκείνη την περίοδο χρησιμοποιείται από τους γιατρούς ως αναισθητικό εκτός από ναρκωτικό), μπουρδέλα στη Chinatown και ρατσισμό. Η μουσική της σειράς που είναι εντελώς κόντρα στο ύφος μοιάζει τελικά να ταιριάζει τόσο που να το θεωρείς ατού της σειράς.

Παρακολουθούμε σήμερα τις διαμαρτυρίες στην Αμερική μετά την απόφαση (άλλη μια απόφαση) του σώματος των ενόρκων για τη μη παραπομπή σε δίκη του αστυνομικού Daniel Pantaleo για τη δολοφονία του Eric Gardner. Πριν καλά καλά τα δημοσιογραφικά βανάκια μαζέψουν κάμερες, φωτογραφικές και μικρόφωνα από το Ferguson, κατευθύνονται προς τη Νέα Υόρκη για να καλύψουν ένα παρόμοιο γεγονός. Πηγαίνουμε σαν υπνωτισμένοι από μη παραπομπή σε μη παραπομπή και από hashtag σε hashtag. Από το hands up, don’t shoot φτάνουμε στο i can’t breathe με ταχύτητα αστραπής, χωνεύοντας εύκολα την πραγματικότητα και κρατώντας το, μάλλον άστοχο πανό, black lives matter. Το σύνθημα αυτό με όλες τις καλές του προθέσεις αποκαλύπτει πόσο έχει ξεφύγει η συζήτηση. Θα πρέπει να φωνάξουμε και να επιχειρηματολογήσουμε σχετικά με την αξία της ζωής των μαύρων.

Αλλά προς το παρόν, θα επιμείνω για λίγο με τα του Ferguson, αφού την ώρα πάντα που φεύγουν οι κάμερες, μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα την πορεία των πραγμάτων.

foto: Ryan Sorensen

Μικρά μικρά μετά την απόφαση

Λίγες μέρες μετά την απόφαση για τη μη παραπομπή του Darren Wilson, ο αστυνομικός θα παραιτηθεί. Στο γράμμα του αναφέρει ότι ελπίζει «η παραίτησή του να βοηθήσει την κοινότητα να γιατρέψει τις πληγές της». Σημειώνει κιόλας ότι του λένε ότι αν συνέχιζε να δουλεύει στην αστυνομία αυτό θα δημιουργούσε πρόβλημα τόσο στους συναδέλφους του, όσο και στους κάτοικους της περιοχής, οπότε παρόλο που θα ήθελε να παραμείνει στη θέση του, έπρεπε να παραιτηθεί. Ο Daren Wilson παραιτείται και παίρνει μαζί του περίπου 400.000 δολάρια, τα οποία μαζεύτηκαν από δωρεές των υποστηρικτών του (εδώ υπάρχει μία από τις σελίδες που μαζεύονταν λεφτά και η οποία έκλεισε χωρίς ειδοποίηση κάποια στιγμή πριν ένα μήνα). Οι δωρεές έγιναν και μέσω ενός οργανισμού που λέγεται Shield of Hope και ο οποίος κάνει ακριβώς αυτή τη δουλειά, μαζεύει χρήματα από δωρεές για τη νομική υποστήριξη αστυνομικών που κάθε φορά κατηγορούνται. Κατά τ’ άλλα ο business manager του σωματείου των αστυνομικών (ναι έχουν και τέτοιο) δήλωσε ότι όποια χρήματα δεν χρησιμοποιηθούν για έξοδα σχετικά με την υπεράσπιση του Wilson θα επιστραφούν. Και κάπου εδώ σ’ αυτό το σημείο αρχίζει μια συζήτηση για ΜΚΟ και φορολογικά την οποία δεν παρακολούθησα για ευνόητους λόγους. Άρχισε να πονάει το κεφάλι μου και άρχισε κάτι να μυρίζει άσχημα.

Λίγες μέρες μετά την απόφαση εκτός από την παραίτηση του Wilson, στο κέντρο των συζητήσεων θα έρθει να τοποθετήσει τον εαυτό του ο Rudy Juliani, ο γνωστός πρώην δήμαρχος Νέας Υόρκης. Τον Juliani θυμίζω ότι εκθειάζουν διάφοροι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως φιλελεύθεροι στο δικό μας μικρό χωριό εξαιτίας του γεγονότος ότι κατά τη δημαρχεία του εφάρμοσε τη θεωρία του «Σπασμένου Παράθυρου» και πολέμησε τη μικρή παραβατικότητα με μανία. Παραθέτω μια φράση που μας θυμίζει πολλά απ’ όσα ακούμε την περίοδο των μνημονίων («φταίει πάντα και κυρίως αυτός που δε ζήτησε απόδειξη») «It’s the street tax paid to drunks and panhandlers. It’s the squeegee men shaking down the motorist waiting at a light. It’s the trash storms, the swirling mass of garbage left by peddlers and panhandlers, and open-air drug bazaars on unclean streets». Αυτός λοιπόν ο φωτισμένος άνθρωπος βγήκε στην εκπομπή Meet the Press όπου μεταξύ άλλων απάντησε στην ερώτηση του (μαύρου) Eric Dyson γιατί οι λευκοί αστυνομικοί σκοτώνουν μαύρους. Η απάντησή του ήταν ότι «οι λευκοί αστυνομικοί δεν θα ήταν καν εκεί αν δεν σκοτωνόσαστε μεταξύ σας το 70 με 75% του χρόνου. Σταματήστε τους σκοτωμούς κι έτσι δεν θα χρειάζεται να βρίσκονται λευκοί αστυνομικοί σε μαύρες περιοχές». Ύστερα πρόσθεσε κάτι ακόμη πιο σημαντικό στη δημιουργία της αφήγησης. Το να πιέζεις, λέει, ένα σώμα ενόρκων προς μία συγκεκριμένη απόφαση είναι Αντι – αμερικανισμός.

Αντι – αμερικάνοι χαρακτηρίστηκαν από κάποιους και οι πέντε παίκτες των St.Louis Rams, ομάδας του NFL, για την κίνηση που έκαναν στο γήπεδο να σηκώσουν τα χέρια ψηλά, κίνηση που συνδέεται με τις διαμαρτυρίες για τη μη παραπομπή σε δίκη του Daren Wilson. Εκεί το πράγμα πήρε και άλλες διαστάσεις καθώς η αστυνομία ζήτησε από την ομάδα να απολογηθεί γι’ αυτό το περιστατικό, η ομάδα αρνήθηκε και πάει λέγοντας. Ας κρατήσουμε όμως την ευκολία με την οποία βγαίνει στην επιφάνεια και χρησιμοποιείται η κατηγορία «αντιαμερικανισμός».

foto: Paul George

Μικρά μικρά για τις ταραχές

Επιστροφή για λίγο στα δικά μας. Παρατηρούμε τις τελευταίες μέρες ότι αρθρώνεται ένας λόγος που λέει το εξής: προσοχή με τις αντιδράσεις σχετικά με τον Ρωμανό. Αυτό περιμένει η ΝΔ για να παρουσιαστεί ως παράταξη του νόμου και της τάξης. Ο σύριζα θα χάσει. Η πόλωση συμφέρει την κυβέρνηση και τον αυταρχισμό.

Ένας τύπος όμως με το όνομα Will Falk μας λέει ότι ίσως οι ταραχές να μην είναι απαραίτητα κακό πράγμα. Ο Flak πιθανότατα ακροβατεί λίγο παραπάνω απ’ όσο επιτρέπουν τα γούστα του μέσου τηλεθεατή που ωρύεται ότι καίγεται η πόλη του, αλλά νομίζω η προσέγγισή του έχει ένα ενδιαφέρον. Πρώτα απ’ όλα αναφέρει δύο παραδείγματα απ’ την ιστορία της Αμερικής (Boston Tea Party και Shays’ Rebellion). Και στις δύο περιπτώσεις οι εξεγέρσεις ή ταραχές διέλυσαν περιουσίες και διέκοψαν την κανονικότητα και την ροή της εμπορικής δραστηριότητας. Και όμως σήμερα θεωρούνται κομμάτι (και περήφανα μάλιστα) της Αμερικάνικης ιστορίας. Τώρα οι ταραχοποιοί κατηγορούνται για αντιαμερικανισμό.

Αλλά αυτός ο κύριος Falk πάει ακόμη παραπέρα. Μας ρωτάει αν ξέρουμε την Aiyanna Jones. Η Aiyanna Jones ήταν μια 7χρονη που σκοτώθηκε από αστυνομικούς κατά της διάρκεια μιας εφόδου που πήγε στραβά. Η 7χρονη εκείνη τη στιγμή κοιμόταν. Μας ρωτάει ακόμη αν ξέρουμε τον Ezell Ford. Ο Ezell Ford ήταν ένας 25 χρονος με ιστορικό ψυχικής ασθένειας που σκοτώθηκε από αστυνομικούς ενώ ήταν άοπλος επειδή «έκανε ύποπτες κινήσεις». Και συνεχίζει ο Falk να ρωτάει. Μέχρι που φτάνει να ρωτήσει αν ξέρουμε τον Mike Brown. Και ο ίδιος απαντάει ότι αν τον ξέρουμε είναι γιατί η κοινότητα ξεσηκώθηκε για τον θάνατό του, έσπασε, έκαψε και διαμαρτυρήθηκε. Ο Falk δεν υποστηρίζει ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διαμαρτυρηθείς, απλά κάνει παρατηρήσεις.

κάθε φορά που κάποιος με ρωτάει για τη βία, το βρίσκω απίστευτο. Γιατί αυτό σημαίνει ότι αυτό το άτομο δεν έχει ιδέα τι έχουν περάσει οι μαύροι, τι έχουν ζήσει οι μαύροι σ’ αυτή τη χώρα από την πρώτη φορά που απήγαγαν έναν μαύρο από τις ακτές τις Αφρικής.

Angela Davis

Εξάλλου οι μαύροι δεν περνάνε μόνο όσα αντιλαμβανόμαστε ότι εννοεί η Davis, ρατσισμό, διακρίσεις, εκμετάλλευση, διαρκή υπόδειξη της θέσης τους, διαρκή καθιέρωση ορίων στη ζωή τους. Ας δούμε τι σήμαινε να είσαι μαύρος (ή ελάτε ας το πούμε φτωχός) στο St. Louis και στο Ferguson όλο αυτό τον καιρό από τον Αύγουστο που έγινε η δολοφονία μέχρι σήμερα. Οι άνθρωποι ξυπνάνε με ειδοποιήσεις από τη δουλειά ή τα σχολεία των παιδιών τους. Ανακοινώσεις από το δήμο ενημερώνουν πως καλό θα είναι να έχεις στοκ στο σπίτι σου με εμφιαλωμένο νερό και να έχεις φροντίσει να έχεις φουλάρει το ντεπόζιτο του αυτοκινήτου. Τα παιδιά διαρκώς παίρνουν από το σχολείο έξτρα δουλειά για το σπίτι για την περίπτωση κάποιας αναστάτωσης που θα τους αναγκάσει να χάσουν μάθημα. Από το νηπιαγωγείο και τον παιδικό σταθμό σε ενημερώνουν ότι τα μικρά παιδιά 3 έως 5 ετών κάνουν διάφορες ασκήσεις για επείγουσες περιπτώσεις.

Κανείς δε λέει τι είναι αυτό το επείγον, ποια είναι αυτή η διαρκής αναστάτωση και από τι προκαλείται. Ο κυβερνήτης έχει κηρύξει την πολιτεία σε κατάσταση ανάγκης από τις 17 Νοεμβρίου (θυμίζουμε ότι η απόφαση βγήκε την προηγούμενη εβδομάδα). Όλα είναι αόριστα και επικίνδυνα και 1000 επιπλέον αστυνομικοί και 100 πράκτορες του FBI έχουν έρθει από τα μέσα Νοεμβρίου στο St. Louis για να βοηθήσουν σε περίπτωση που χρειαστεί. Οι κάτοικοι στριμώχνονται στα καταστήματα για να αγοράσουν όπλα. Η κατάσταση στην πολιτεία θυμίζει την εποχή μετά την 11^η Σεπτεμβρίου όταν όλοι και όλα βρίσκονταν μόνιμα σε συναγερμό. Η Αμερική, όπως έχει αποδείξει επανειλημμένα, ξέρει να κατασκευάζει εφιάλτες.

Λίγες μέρες αργότερα, οι ίδιοι άνθρωποι και θεσμοί που προκάλεσαν τον γενικευμένο πανικό (αλλά και που για καιρό αναπαράγουν όλων των ειδών τους ρατσισμούς απέναντι στους φτωχούς μαύρους) θα αποκαλούν τους διαμαρτυρόμενους και τους συμμετέχοντες στις ταραχές «εσωτερικούς τρομοκράτες».

Ο Kareem Abdul Jabbar σχολιάζει με μια μόνο φράση τους λευκούς που νιώθουν ότι κινδυνεύουν από τις ταραχές και θεωρούν ότι γίνονται στόχος των διαμαρτυριών χωρίς να έχουν κάνει τίποτα, χωρίς να φταίνε: «Καλώς ήρθατε στον κόσμο μας».

St. Louis “γεμίσαμε μαύρους”- από το 1916 μέχρι σήμερα η ίδια αφήγηση

Πως συζητάμε και πως τελειώνουμε με τα Ferguson

Αναπαράγεται αρκετά αυτές τις μέρες η φράση του Martin Luther King που λέει ότι «οι ταραχές είναι η γλώσσα αυτών που δεν ακούγονται». Μαζί με αυτή τη φράση όμως θα πρέπει να προσθέσουμε και κάτι άλλου του ίδιου: «οι ταραχές απλά εντείνουν τους φόβους της λευκής κοινότητας, διώχνοντας παράλληλα τις ενοχές της».

Συμβαίνουν λοιπόν κατά τη γνώμη μου και τα δύο. Οι ταραχές είναι ένας δρόμος για όσους καταπιέζονται και εξεγείρονται και οι ταραχές είναι ένα βολικός τρόπος για τη λευκή κοινότητα να διώξει τις (όποιες) τύψεις της και να συνεχίσει ακάθεκτη. Είναι το γνωστό επιχείρημα που αναπαρήγαγαν κάποτε οι λευκοί αποικιοκράτες της Αφρικής. Δεν μπορούν να κυβερνηθούν μόνοι τους – πρέπει να τους εξουσιάσουμε με τα όπλα, δεν μπορούν να δουλέψουν από μόνοι τους – πρέπει να τους πειθαρχήσουμε με το μαστίγιο.

Ίσως λοιπόν στη σημερινή συγκυρία κάποιοι να μην έχουν άλλη γλώσσα από τις ταραχές. Οι λευκοί δημοσιογράφοι στις αμερικάνικες εκπομπές έλεγαν όλη την εβδομάδα που ακολούθησε την απόφαση για τη δολοφονία του Mike Brown ότι πρέπει επιτέλους να συζητήσουμε για τη φυλή και το ρατσισμό. Μα η συζήτηση λέει η Sarah Kendzior, ανθρωπολόγος και συγγραφέας, γίνεται καθημερινά χρόνια τώρα. «Γίνεται με ψιθύρους μεταξύ πανικοβλημένων μανάδων στις παιδικές χαρές, γίνεται με κραυγές από ρατσιστές τις νύχτες, γίνεται με συνθήματα από διαδηλωτές στους δρόμους. Γίνεται κάθε φορά που μια λευκή οικογένεια μετακομίζει μακριά από μια μαύρη γειτονιά λέγοντας “είναι διαφορετικό όταν μιλάς για τα δικά σου παιδιά”, κάθε φορά που επενδυτές ανακοινώνουν άλλη μια απόπειρα gentrification, κάθε φορά που η αστυνομία σταματάει ένα μαύρο άντρα στην λεωφόρο, κάθε φορά που οι επίσημοι ζητάνε από μια κοινότητα που θρηνεί να “ηρεμήσει”. Ο Mike Brown και ο Darren Wilson είχαν μια συζήτηση για τη φυλή και το ρατσισμό»

Με λίγα λόγια, έχει δίκιο η Sarah Kendzior. Το Ferguson δεν τελειώνει ποτέ, γιατί πολύ απλά δεν αρχίζει ποτέ. Δεν πρόκειται για ένα περιστατικό, ή μια μεμονωμένη ενέργεια. Αντίθετα πρόκειται για μια μόνιμη επιλογή. Ο ρατσισμός ως επίσημη κρατική επιλογή.

“Merely a bizarrely-similar, unending series of isolated incidents.”

Jon Stewart.

* foto εξωφύλλου: ep_jhu

Την Δευτέρα ο δημόσιος κατήγορος του St. Louis, Robert P. McCulloch ανακοίνωσε ότι το σώμα των ενόρκων αποφάσισε τη μη παραπομπή σε δίκη του αστυνομικού Darren Wilson για τη δολοφονία του Michael Brown.  Ο τελευταίος σκοτώθηκε από τις σφαίρες του αστυνομικού στις 9 Αυγούστου στο Φέργκιουσον. Αμέσως ξεκίνησαν διαμαρτυρίες. Η Ενθνοφρουρά ήταν στο Φέργκιουσον ήδη μερικές μέρες πριν την απόφαση. Ο Ομπάμα ζήτησε ο κόσμος να διαμαρτυρηθεί ειρηνικά και οι αστυνομικοί να δείξουν αυτοσυγκράτηση στη διαχείριση των ειρηνικών αντιδράσεων. Οι μαθητές των δημόσιων σχολείων του Φέργκιουσον έλαβαν το Σάββατο στο σπίτι τους προηχογραφημένα τηλεφωνήματα με εκκλήσεις για μη βίαιη συμπεριφορά σε περίπτωση μιας απόφασης που δεν θα ζητούσε τη δίωξη του Wilson. Η Αμερική ως συνήθως ζει την πραγματικότητά της σαν ταινία και μας αφήνει να ρίξουμε κλεφτές ματιές στο δικό μας άμεσο μέλλον.

***

foto: velo_city

(στοιχεία από New Yorker )

Η μαρτυρία του Darren Wilson μπροστά στο δικαστικό συμβούλιο των ενόρκων (πώς να μεταφράσω άραγε το grand jury) παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Ο τρόπος που περιγράφει το συμβάν και κυρίως ο τρόπος που μιλάει για τον ίδιο τον Michael Brown. Ο αστυνομικός λέει:

«(..) το πρόσωπο (σ.σ. του Brown) ήταν επιθετικό και είχε μεγάλη ένταση. Μπορώ να τον περιγράψω μόνο λέγοντας ότι έμοιαζε με δαίμονα, τόσο οργισμένος ήταν (..)»

Σε κάποιο σημείο λέει ότι αφού πυροβόλησε αόριστα προς την κατεύθυνση του Brown, αυτός έτρεξε «αφήνοντας πίσω του ένα σύννεφο σκόνης». Ο Wilson συνεχίζει την περιγραφή. Αφού τον έχει πυροβολήσει ήδη τρεις φορές, εκ των οποίων η μία έχει πετύχει τον Brown, ο Wilson λέει ότι βγαίνει από το αμάξι και τον κυνηγάει τρέχοντας για να τον πιάσει. Ο Brown τότε, σύμφωνα πάντα με τον Wilson γυρνάει, τον κοιτάζει και βγάζει έναν ήχο σαν βρυχηθμό, σαν γρύλισμα και αρχίζει να τρέχει καταπάνω του. Ο Wilson τον πυροβολούσε αλλά ο Brown «έμοιαζε να χυμάει πάνω στις σφαίρες». Και συνεχίζει: «Το βλέμμα του με διαπερνούσε, σα να μην ήμουν καν εκεί, σα να ήμουν ένα τίποτα στο δρόμο του. Ο μόνος τρόπος να το περιγράψω είναι να πω ότι ένιωθα σαν ένα πεντάχρονο παιδί απέναντι στον Hulk Hogan (..) Απλά με κοιτούσε, σχεδόν σα να προσπαθούσε να με τρομοκρατήσει ή να με καταβάλλει (..) ». Όταν πια μία απ’ τις σφαίρες του Wilson πετυχαίνει στο κεφάλι τον Brown, τότε «η ένταση στο πρόσωπό του έφυγε,  το πρόσωπο έμεινε άδειο – η επιθετικότητα είχε φύγει, εννοώ, ήξερα ότι σταμάτησε, η απειλή είχε σταματήσει.»

Φυσικά, η περιγραφή ενός ανθρώπου που κατηγορείται για κάποιο έγκλημα και προσπαθεί να δικαιώσει τον εαυτό του, θα περιέχει υπερβολές, ανακρίβειες, βολικές ερμηνείες. Αλλά η περιγραφή του αστυνομικού θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις. Οι λέξεις που χρησιμοποιεί και η όλη ατμόσφαιρα που βγαίνει από την μαρτυρία του (αν διαβάσει κανείς όλο το κείμενο) αποκαλύπτουν περισσότερα απ’ την απλή προσπάθεια ενός κατηγορούμενου να γλιτώσει. Ο Michael Brown ήταν ένας δαίμονας, ορμούσε προς τις σφαίρες και τελικά σκοτώθηκε μόνο από τη σφαίρα που τον πέτυχε στο κεφάλι. Η Amy Davidson στο New Yorker θα σχολιάσει για την περιγραφή αυτή, ότι ο Brown θα μπορούσε να είναι ένα φάντασμα σε κάποιο βάλτο. Φαντάζομαι χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση για να μας γυρίσει στους βάλτους του Νότου, εκεί που οι μαύροι ήταν φαντάσματα και «δαίμονες», εκεί που ο μαύροι ήταν θηρία ανεξέλεγκτα που δεν μπορούσε κανείς εύκολα να τους σταματήσει. Ίσως μόνο με μια σφαίρα, ανάμεσα σε πολλές, στο κεφάλι. Κι αν η σύνδεση με τους βάλτους ξενίζει κάποιους που θεωρούν ότι η εποχή είναι εντελώς διαφορετική και να μην λαϊκίζουμε, ας σκεφτούμε το εξής: Μεταξύ 2007 και 2012 λευκοί αστυνομικοί έχουν σκοτώσει περίπου 500 μαύρους, δηλαδή τουλάχιστον δύο την εβδομάδα. Την πενταετία πριν το 1922 όταν απαγορεύτηκε με νόμο το λιντσάρισμα, είχαν σκοτωθεί με τέτοιο τρόπο 284 μαύροι.

***

foto: Stephen Melkisethian

(στοιχεία από Politico )

Έχει ενδιαφέρον να κοιτάξουμε με λίγη μεγαλύτερη προσοχή τι εννοούμε όταν λέμε καίγεται το Ferguson (και το κάθε Ferguson). Το Ferguson είναι μια μικρή πόλη 21.000 κατοίκων. Οι συγκεντρώσεις και οι διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν κυρίως σε δύο παράλληλους δρόμους, τις οδούς West Florissant και South Florissant. Η South Florissant είναι ένας δρόμος με εστιατόρια και καταστήματα με αντίκες, «το είδος του δρόμου που ο δήμος στολίζει στις γιορτές» λέει η Sara Kedzior. Στην West Florissant υπάρχουν μαγαζιά περιποίησης νυχιών, κέντρα αισθητικής και άλλα μικρά καταστήματα που ανήκουν και εξυπηρετούν την μαύρη κοινότητα, ιδίως τα μέλη αυτής, που ανήκουν στα κατώτερα στρώματα. Μετά τις διαμαρτυρίες που ακολούθησαν την απόφαση για τη μη παραπομπή σε δίκη του Darren Wilson, σχεδόν όλη η West Florissant ήταν κατεστραμμένη. Αντιθέτως στην πιο πλούσια South Florissant, είχε καεί μόνο ένα μικρό εμπορικό κέντρο. Οι μαύροι ιδιοκτήτες των μικρών καταστημάτων καταγγέλλουν ότι η αστυνομία απλά κοιτούσε τις καταστροφές. Στον δρόμο που βρίσκονται τα πιο ακριβά καταστήματα και εστιατόρια, στο δρόμο που συχνάζουν άνθρωποι των ανώτερων οικονομικά στρωμάτων, περιγράφεται ότι η αστυνομία προστάτευε τα κτίρια και την αστυνομία προστάτευε η Εθνοφρουρά, η οποία είχε σπεύσει στην περιοχή πριν ακόμη απ’ την απόφαση.

Αναμενόμενο υπό μία έννοια όλο αυτό. Ας σκεφτούμε ότι πέρα απ’ το προφανές, ότι δηλαδή οι δυνάμεις καταστολής προστατεύουν με μεγαλύτερο ζήλο συγκεκριμένα συμφέροντα και περιουσίες, σε μια εξεγερσιακή κατάσταση, η αστυνομία ούτε μόνο καταστέλλει, ούτε μόνο προστατεύει. Κάνει και την λεγόμενη και αντιδημοφιλή «διαχείριση πλήθους». Είναι λοιπόν μια επιλογή το που και πως θα επιτεθεί στους διαδηλωτές η αστυνομία, που θα τους περιορίσει, που θα τους οδηγήσει και που θα επιτρέψει μεγαλύτερες καταστροφές. Δεν έχει να κάνει με την προστασία, τη συμπεριφορά των διαδηλωτών ή την πρόκληση. Έχει να κάνει και με άλλου είδους επιλογές. Πού είναι ανεκτό να γίνονται επεισόδια, πού είναι ανεκτό να ανάβουν οι φωτιές, που είναι ανεκτό να συγκεντρώνεται ο κόσμος.

Όσο για τους εξεγερμένους και το σύνηθες ερώτημα «μα καλά καίνε την ίδια την κοινότητά τους;», μία μόνο απάντηση θα αναζητήσουμε (αφού δεν είναι το αντικείμενο του παρόντος post) στον Alèssi Dell“Umbria που σημειώνει: «Κάπως σαν αυτούς τους κρατούμενους που κάποια στιγμή γίνονται έξω φρενών και λεηλατούν το κελί στο οποίο όμως γνωρίζουν καλά ότι θα περάσουν μήνες και χρόνια»

***

foto: Susan Melkisethian

Παρακολουθώντας το #ferguson στο twitter το βράδυ της Δευτέρας, για λίγο νόμισα πως βρισκόμουν σε κάποια ταινία για τον Αμερικάνικο Νότο του ’50 και του ’60. Τα άβαταρ, μαύρα και λευκά, έγραφαν λες και ο κόσμος αποτελείται από Κου Κλουξ Κλαν, Μαύρους Πάνθηρες και έναν μεγάλο αριθμό μετριοπαθών αδιάφορων. Αυτοί οι τελευταίοι έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αφού τα επιχειρήματα ενός ρατσιστή ή ενός μαύρου που προσπαθεί να εκφράσει την οργή του, μπορούμε να τα φανταστούμε. Οι άνθρωποι όμως που κρατάνε αποστάσεις και έχουν για σημαία τους έναν σκληρό κυνισμό που φοράει το ρεαλιστικό του κοστουμάκι, βρίσκουν πάντοτε τρόπους να σε εκπλήσσουν. Κράτησα στο μυαλό μου (και όχι δυστυχώς σε κάποιο printscreen) το tweet ενός λευκού Αμερικανού που έλεγε ότι εύχεται να παραπεμφθεί σε δίκη για τη δολοφονία του Michael Brown ο αστυνομικός Darren Wilson, γιατί έτσι «δεν θα τον καθυστερήσουν αύριο διαμαρτυρίες στο δρόμο για τη δουλειά του».

Δεν έχει σημασία τι έγινε, αν ο αστυνομικός σκότωσε χωρίς λόγο, με λόγο, σε άμυνα ή σε επίθεση τον Michael Brown. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν οι διαμαρτυρίες να μας καθυστερούν στο δρόμο για τη δουλειά. Ανάλογα tweets έγραφαν και άλλοι. Όποια και να ήταν η απόφαση έλεγαν, δεν χρειάζεται να αρχίσουν βίαιες διαμαρτυρίες, οι οποίες άλλωστε μόνο αναστατώνουν την καθημερινή δραστηριότητα, την παραγωγικότητα και τη κίνηση του εκάστοτε εμπορικού κέντρου. Το κέντρο της συζήτησης μετακινείται διαρκώς. Δεν έχει σημασία ποιος σκότωσε ποιόν και υπό ποιες συνθήκες. Δεν έχουν σημασία οι γενικότερες συνθήκες. Το θέμα είναι η μη διακοπή της εμπορικής δραστηριότητας, ή αλλιώς η συνέχεια της κανονικότητας με κάθε μέσο.

Αυτές οι εκκλήσεις, που προηγήθηκαν της απόφασης και οι οποίες καλούσαν σε μη βίαιες αντιδράσεις μου θύμισαν αυτό το «πάμε γρήγορα» που είπε η δασκάλα στους μαθητές της,  μπροστά στους Σύριους πρόσφυγες της πλατείας Συντάγματος. Πιθανώς να γίνομαι άδικος με τη δασκάλα, αλλά το «πάμε γρήγορα» υπαινίσσεται την ίδια ανάγκη να συνεχιστεί η διαδρομή των μαθητών, να μην διακοπεί το πρόγραμμα, να μην χαριστεί ούτε βλέμμα ούτε σχόλιο ούτε λεπτό σ’ αυτό που συμβαίνει εδώ και τώρα (εδώ και πάντα) δίπλα μας. Το θέμα πολύ απλά δεν μας αφορά γιατί δεν έχει σημασία αν πεθαίνει κάθε 28 ώρες ο Michael Brown, δεν έχει σημασία αν κάθονται μες στο κρύο 300 πρόσφυγες, σημασία έχει η ροή των δικών μας πραγμάτων να συνεχίζεται κανονικά.

***

Πριν λίγες μέρες σε μια ημερίδα για τη βία κατά των γυναικών, μια γυναίκα, ας την πούμε μεσοαστή, έφριττε γιατί κανονικά στην ημερίδα θα έπρεπε να κληθούν όλοι «αυτοί οι πακιστανοί, μουσουλμάνοι και αλλοδαποί και να μας πουν γιατί το κάνουν αυτό στις γυναίκες. Οι Έλληνες πολύ σπάνια κάνουν τέτοια πράγματα». Πάμε γρήγορα λοιπόν και η εικόνα που έχουμε για τα πράγματα, στερεοτυπική και ξεκάθαρα ρατσιστική, ας συνεχίζει να καθορίζει εντέλει την ίδια τη ζωή.

Κάπως έτσι, ο Michael Brown ήταν ένας δαίμονας, ένας δαίμονας που δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί παρά μόνο με μια βροχή σφαίρες. Σαν τα φαντάσματα στο βάλτο. Κάπως έτσι, στη Νέα Υόρκη το 80% των αστυνομικών ελέγχων στο δρόμο έγιναν σε μαύρους και λατίνους. Κάπως έτσι, στην Αμερική οι μισοί μαύροι άνδρες που έχουν φτάσει τα 23, έχουν συλληφθεί έστω μια φορά στη ζωή τους.

Η εικόνα που έχουμε για τα πράγματα είναι καθοριστική.

foto: Elvert Barnes

***

Ο David Remnick περιγράφει ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’60 στην Αμερική υπήρχαν τρεις μεγάλοι πυγμάχοι που πάλευαν για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή βαρέων βαρών και αντιπροσώπευαν τρία, ας τα πούμε, είδη μαύρων. Ο Floyd Patterson παρουσιαζόταν ως ο «Καλός Νέγρος», ο θεοφοβούμενος και εύκολα προσεγγίσιμος τύπος που μιλούσε για κοινωνική ενσωμάτωση και χριστιανική εντιμότητα. Ο Sonny Liston ήταν ο «Κακός Νέγρος» που επέλεξε αυτό το ρόλο αφού κατάλαβε ότι αυτός ήταν ο μόνος που θα του επέτρεπε να υπάρχει. Ο Liston, πρώην κατάδικος, περιγραφόταν ως τερατώδης, αδάμαστος και μυστήριος. Ο Caliban του Shakespeare, ένας άγριος, ένα θηρίο. Τέλος ο Muhammad Ali, επηρεασμένος μεταξύ άλλων από τον Malcolm X, που έλεγε: «έπρεπε να αποδείξω στον κόσμο ότι μπορούσες να είσαι ένα νέο είδος μαύρου άνδρα».

Ίσως ο Ali μέσα στην αντιφατικότητα, την τρέλα και τον εγωισμό του να είχε υποψιαστεί ότι οι δοσμένοι ρόλοι για τον μαύρο άνδρα, ακόμη κι αν συντελούσαν σε μια κάποια αποδοχή, στην πραγματικότητα απλά τον καθήλωναν σε μια μόνιμη συνθήκη υποταγής και εκμετάλλευσης. Ο ρατσισμός έβγαζε την κουκούλα και έβαζε το αστυνομικό σήμα, αλλά και πάλι έβρισκε τον τρόπο να βάζει τους μαύρους, τους άλλους γενικά, στη θέση τους. Ο Ali αρνήθηκε να γίνει φάντασμα στον βάλτο κι εφηύρε τον εαυτό του (με όσα μπορείς να πεις γι’ αυτό).

Ο Norman Mailer διασώζει έναν στίχο, από τους χιλιάδες που έγραφε ο Ali σε τετράδια πριν και μετά τις προπονήσεις και τους αγώνες: «ο νόμος της αλήθειας απλός / η ψυχή σου είναι η σοδειά σου».

Ίσως όντως η ψυχή σου να είναι η σοδειά σου και ίσως ο Michael Brown να μην ήταν δαίμονας ή φάντασμα του βάλτου, αλλά άλλο ένα θύμα του λευκού συλλογικού φαντασιακού και της επίσημης κρατικής πολιτικής που λέγεται ρατσισμός.

* foto εξωφύλλου: velo_city

«Στη σύλληψη υπόπτων για μια σειρά επιθέσεων με οξύ σε γυναίκες, οι οποίες «δεν φορούσαν σωστά την ισλαμική μαντήλα», προχώρησαν οι αρχές του Ιράν»
«Εκτός εαυτού βγήκε ένας Αιγύπτιος ιμάμης, όταν η δημοσιογράφος με την οποία συζητούσε σε τηλεοπτική εκπομπή έβγαλε τη μαντήλα της!»

Ισλάμ, τζιχαντιστές, ISIS, Κοράνι, μουσουλμάνοι, Osama Bin Laden, μαντίλα, Πακιστανοί. Όλα ένας τεράστιος χυλός. Από τη μια οι οπισθοδρομικοί, φανατικοί, φονταμενταλιστές μουσουλμάνοι άντρες και από την άλλη οι καταπιεσμένες, δειλές και υποτακτικές μουσουλμάνες γυναίκες. Από τη θρησκεία που είναι η ίδια πολέμια της χειραφέτησης των γυναικών και το φάντασμα του Osama Bin Laden μέχρι τους τζιχαντιστές και τους «επικίνδυνους» Πακιστανούς που ζουν στην Ελλάδα. Τα στερεότυπα φαίνεται να κυριαρχούν.

Ο ρατσιστικός μύθος του μαύρου βιαστή

Πρόσφατα η αυτόνομη ομάδα γυναικών Μιγάδα μετέφρασε στα Ελληνικά και παρουσίασε το βιβλίο «Γυναίκες, Φυλή και Τάξη» της Angela Davis. Στο βιβλίο της η Davis αναλύει αυτό που η ίδια αναφέρει ως μύθο του μαύρου βιαστή. Η Davis γράφει για την Αμερική μεταξύ του 1930 και 1970 όταν 405 μαύροι άντρες (από τους 455 συνολικά άντρες που είχαν κατηγορηθεί) εκτελέστηκαν με την κατηγορία του βιασμού. Η Davis περιγράφει πως αυτή η κατηγορία χρησιμοποιείται ως τέχνασμα του ρατσισμού. «Μερικά από τα πιο κραυγαλέα συμπτώματα της κοινωνικής αποσύνθεσης αναδεικνύονται σε σοβαρά προβλήματα μόνο από τη στιγμή που έχουν προσλάβει ενδημικές διαστάσεις σε τέτοιο βαθμό ώστε να φαίνεται πως δεν επιδέχονται πλέον καμία λύση. Ο βιασμός είναι ένα τέτοιο παράδειγμα» γράφει η Davis.
«Στις ΗΠΑ και άλλες καπιταλιστικές χώρες, οι νόμοι κατά του βιασμού διαμορφώθηκαν βασικά για την προστασία των αντρών των ανώτερων τάξεων, σε περίπτωση που οι κόρες τους ή οι γυναίκες τους δέχονταν σεξουαλική επίθεση. Από την άλλη, το τι συμβαίνει με τις γυναίκες της εργατικής τάξης ελάχιστα έχει απασχολήσει τα δικαστήρια. Ως αποτέλεσμα, αξιοσημείωτα ελάχιστοι λευκοί άντρες έχουν διωχθεί για σεξουαλική βία ενάντια σε αυτές τις γυναίκες» συνεχίζει.

Διάφορες έρευνες σήμερα, για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση και τους βιασμούς, αναφέρουν πως στην συντριπτική τους πλειοψηφία ο θύτης είναι μέλος της ίδιας οικογένειας με το θύμα. Συνήθως έχει το πρόσωπο του πατέρα, του πατριού, του θείου και σπανίως ο βιαστής προέρχεται έξω από το στενό κύκλο της οικογένειας. Σύμφωνα με έρευνες του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Αγγλίας το 2013, 90% των βιασμών γίνεται από «γνωστούς», στο θύμα, άντρες και μόλις το 10% γίνεται από αγνώστους. Αντιθέτως επίσης με αυτό που συνήθως γράφεται ή λέγεται, ο βιαστής δεν οδηγείται από τη σεξουαλική πείνα αλλά από την διάθεση επιβολής δύναμης και εξουσίας. (Γι΄αυτό και παρατηρείται σε επαγγέλματα όπως αυτά του δασκάλου, του γυμναστή, του αστυνομικού). Συνεπώς η καταγγελία περιστατικών γίνεται ακόμα πιο δύσκολη για τη γυναίκα ή τον άντρα που κακοποιείται. Πολλά θύματα κακοποίησης και βιασμού διηγούνται πόσο δύσκολα ήταν για αυτά, αρχικά να παραδεχτούν πως ο γονιός τους, τους κακοποιούσε, πόσο μάλλον να το καταγγείλουν. Στις περιπτώσεις που ο βιαστής ήταν ο δάσκαλος, ο προπονητής ή κάποιο πρόσωπο εξουσίας τα θύματα αντίστοιχα φοβούταν πως οι θύτες, μέσω της ισχυρής θέσης που κατείχαν, θα γινόταν πιο πιστευτοί και μετά τα θύματα θα την πλήρωναν διπλά.
Συνεπώς τα περιστατικά που τελικά φτάνουν να καταγραφούν δεν είναι ενδεικτικά των πραγματικών βιασμών. Γεγονός που κάνει ακόμα πιο δύσκολο τη δημιουργία του προφίλ των βιαστών ή των θυμάτων αντίστοιχα, ειδικά στην Αμερική του ’30 και του ’50. Αφού δεν έχουμε πραγματικά στοιχεία, το στερεότυπο κυριαρχεί.

Η Davis συνεχίζει λέγοντας «Ο μύθος του μαύρου βιαστή ανέκυπτε μεθοδικά και ως δια μαγείας κάθε φορά που τα αλλεπάλληλα κύματα βίας και τρόμου που εξαπολύονταν ενάντια στη μαύρη κοινότητα έψαχναν πειστικές εξηγήσεις».

Ο ρατσιστικός μύθος του μαύρου βιαστή για τον οποίο μιλάει η Davis βλέπουμε να εφαρμόζεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και στην Ελλάδα, με ελάχιστες μόνο διαφορές. Ο μαύρος βιαστής έχει αντικατασταθεί με τον Πακιστανό (ή πιο γενικά τον Μουσουλμάνο). Ειδικά τα τελευταία χρόνια που ο ρατσισμός είναι σχεδόν κρατική πολιτική γραμμή.
Μετά το περιστατικό του βιασμού στην Πάρο το 2013 και όσο τα κανάλια περιέγραφαν λεπτό προς λεπτό τις δραματικές στιγμές του γεγονότος, στην Αθήνα η ΕΛ.ΑΣ πραγματοποιούσε επιχειρήσεις σκούπα με μοναδικό κριτήριο το χρώμα του δέρματος. Οι Πακιστανοί έπρεπε να την πληρώσουν. Έτσι τουλάχιστον καταγγέλλει ο Ρασίντ, μετανάστης από το Πακιστάν, το καλοκαίρι του 2014. Παραφράζοντας τη Davis, η ΕΛ.ΑΣ έψαχνε πειστικές εξηγήσεις για να βγει αγριεμένη στο δρόμο να κυνηγήσει τους «λαθρομετανάστες που βιάζουν τις αδελφές μας». Όπως πολύ σωστά ειπώθηκε από κάποια ομιλήτρια στην παρουσίαση του βιβλίου της Davis «Η ΕΛ.ΑΣ και οι φασίστες κατασκευάζουν ένα πρόβλημα και μετά μας σερβίρουν τη λύση».
Ο μύθος του Πακιστανού βιαστή όχι μόνο τσουβαλιάζει όλους τους μουσουλμάνους μετανάστες ανεξαρτήτως, αλλά και αποπροσανατολίζει το βλέμμα της κοινωνίας από τους πραγματικούς θύτες. Το τέρας γίνεται ο ξένος, όταν το τέρας μπορεί να είναι ο πιο δικός μας άνθρωπος.

credits: Bruno Boutot

Η θέση της γυναίκας

Όταν λοιπόν η αφήγηση είναι ότι οι άντρες (μαύροι ή μουσουλμάνοι) είναι τα σεξουαλικά πεινασμένα τέρατα που είτε λόγω θρησκείας, είτε λόγω χρώματος προσπαθούν να καταπιέσουν περισσότερο τη γυναίκα και είναι πολέμιοι της χειραφέτησης τους, τότε αυτόματα αυτό, τοποθετεί τις γυναίκες της ίδιας εθνικότητας ή θρησκείας σε μια υποτακτική, δειλή και καταπιεσμένη θέση. Ο μύθος του μαύρου βιαστή που στην προκειμένη περίπτωση, αφορά τους μουσουλμάνους, υποτιμά τις γυναίκες όσο και τους άντρες. Έτσι όπως η θρησκεία ή το χρώμα φταίει για τους φαλλοκράτες και βιαστές άντρες, η θρησκεία και το χρώμα φταίει για τις καταπιεσμένες και καθόλου χειραφετημένες γυναίκες. Την ίδια ακριβώς αφήγηση ακολουθούν τα δημοσιεύματα από τα καθεστωτικά μέσα που μιλούν για τη φρικτή διαδικασία της κλειτοριδεκτομής και η κάθε Σώτη Τριανταφύλλου που γράφει για τη μαντίλα ως ένα στοιχείο που «υπονομεύει την κοινωνική συνοχή».
Η αφήγηση συνεχίζει κάπως έτσι: οι γυναίκες των σεξουαλικά πεινασμένων και φονταμενταλιστών είναι τα θύματα τους και πρέπει να τις σώσουμε. Εμείς οι δυτικοί, οι προοδευτικοί και απελευθερωμένοι, πρέπει να τις βοηθήσουμε να ελευθερωθούν και να χειραφετηθούν.

Κλειτοριδεκτομή

Ο Ιρανό-αμερικάνος συγγραφέας Reza Aslan (μετά από συγκεκριμένες δηλώσεις του Αμερικανού πολιτικού σχολιαστή και κωμικού Bill Maher) απαντάει στις θεωρίες που θέλουν τα μουσουλμανικά κράτη να εφαρμόζουν, στις γυναίκες, την κλειτοριδεκτομή. Το πρόβλημα της κλειτοριδεκτομής χρησιμοποιείται αρκετά συχνά από πολλούς ως ένα ακόμα επιχείρημα υπέρ της καταπίεσης των Μουσουλμάνων γυναικών. Ο Aslan αναφέρει τις περιπτώσεις της Αιθιοπίας και της Ερυθραίας ως κράτη που εφαρμόζεται η κλειτοριδεκτομή σε υψηλά ποσοστά (95%και 75% αντίστοιχα) και τα οποία είναι χριστιανικά κράτη. Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα των δυο αυτών χριστιανικών κρατών, καταλήγει να λέει πως το πρόβλημα της κλειτοριδεκτομής είναι ένα αφρικανικό και όχι μουσουλμανικό πρόβλημα, όπως συχνά πιστεύεται.

«Θα σας σώσουμε από την κουλτούρα σας»

Η Αμερικανίδα ανθρωπολόγος Lila Abu-Lughod στο βιβλίο της «Do Muslim Women need saving?» μιλάει για «ηθική σταυροφορία» για τη σωτηρία των Μουσουλμάνων γυναικών. Πιο συγκεκριμένα λέει «Ένας από τους τρόπους που αυτή η ηθική σταυροφορία κερδίζει την απαιτούμενη νομιμοποίηση είναι γιατί βασίζεται σ’ ένα πλέγμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διεθνών δικαιωμάτων για τις γυναίκες και όλες αυτές τις νομικές κατηγορίες που έχουν δημιουργηθεί από τα Ηνωμένα Έθνη σε μια προσπάθεια να δώσουν όνομα σε συγκεκριμένα ήδη βίας. Το βλέπεις πολύ καθαρά στην Ευρώπη, που για παράδειγμα στη Γερμανία και τη Σκανδιναβία υπάρχει τεράστια άνοδος των εγκλημάτων τιμής και αυτό χρησιμοποιείται για να εξυπηρετηθούν διάφορες πολιτικές και να δημιουργηθεί το έδαφος ώστε οι άνθρωποι να νιώθουν σχεδόν αναγκασμένοι ηθικά να υποστηρίξουν διαφόρων ειδών κρατικές ή και στρατιωτικές παρεμβάσεις. Οπότε η ερώτηση είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να γίνουν οι ζωές των ανθρώπων καλύτερες και όχι πως θα τους σώσουμε από την κουλτούρα τους». Εν ολίγοις η Abu-Lughod έρχεται με τη σειρά της να πει κάτι παρόμοιο με αυτό που λέει και η Davis. Η μαντίλα χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να υποστηριχτεί η άποψη περί υποδούλωσης των Μουσουλμάνων γυναικών. Είναι υπό μια έννοια οι πειστικές εξηγήσεις που αναφέρει η Davis. Η μαντίλα είναι η προφανής απόδειξη της καταπίεσης του γυναικείου πληθυσμού που χρειάζεται την παρέμβαση της προοδευτικής Δύσης.
Η Sarah Hagi στο άρθρο της «Or You Could Ask Us”: On Talking Over Muslim Women»  υποστηρίζει κάτι παρόμοιο. «οι Μουσουλμάνες και το θέμα της μαντίλας χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να προωθηθεί η ξενοφοβική και ρατσιστική ατζέντα της Δύσης» γράφει η Hagi.

credits: _Faraz

Η απαγόρευση της μαντίλας

Το θέμα της μαντίλας και συνεπώς της καταπιεσμένης Μουσουλμάνας γυναίκας έχει δημιουργήσει ένα παγκόσμιο debate ανάμεσα όχι μόνο σε κοινωνιολόγους και ανθρωπολόγους αλλά και ανάμεσα στις ίδιες τις φεμινιστικές οργανώσεις. Παράδειγμα αυτού είναι όταν δημιουργήθηκαν δυο στρατόπεδα στη Γαλλία όταν το 2010 (και 2004 αντίστοιχα) ψηφίστηκε ο νόμος περί απαγόρευσης της μαντίλας. (περισσότερα εδώ ).
Όσο λοιπόν κράτη όπως η Γαλλία απαγορεύουν τη μαντίλα ως μια δήθεν κριτική στην οπισθοδρομικότητα, τόσο οι γυναίκες που ζουν στη Δύση και φορούν μαντίλα περιθωριοποιούνται. Σύμφωνα με τη Αλγερίνη Μαρνία Λαζρέγκ σε συνέντευξή της στην Ελευθεροτυπία «Καταργώντας τη μαντίλα από τα σχολεία, δεν την εξαφανίζεις. Τη σπρώχνεις στο περιθώριο, όπως τελικά και τις ίδιες τις γυναίκες». Παρόλο που η ίδια η Λαζρέγκ, ως μουσουλμάνα λέει πως «υπάρχει ανάγκη να συζητήσουμε και να αναρωτηθούμε τι μερίδιο στη διαιώνιση της ανισότητας φέρει η μαντίλα», η ίδια θεωρεί πως η απαγόρευση της από τη Γαλλία,για παράδειγμα, είναι ένα δείγμα μη ανοχής στο διαφορετικό.
Το Σεπτέμβριο του 2014 μαχαιρώνεται 16 φορές μια μαθήτρια στο Essex της Μεγάλης Βρετανίας που φορούσε μαντίλα. Λίγες ώρες αργότερα, ο Ed Husain, συγγραφέας, μέλος του Εργατικού κόμματος και Senior Advisor του Tony Blair Foundation έγραψε στο τουίτερ ότι θα πρέπει να αναθεωρήσουν τη χρήση της μαντίλας. Περίπου σαν να έλεγε πως η γυναίκα που φοράει τη μαντίλα είναι υπεύθυνη για όποια επίθεση δεχτεί.

Το θέμα λοιπόν για μας του δυτικούς δεν θα έπρεπε να είναι κυρίως το αν η μαντίλα είναι ή όχι ένα δείγμα καταπίεσης των Μουσουλμάνων γυναικών, αλλά το κατά πόσο αυτό χρησιμοποιείται από τη Δύση για να εξυπηρετήσει μια συγκεκριμένη ατζέντα. Το τι περιλαμβάνει αυτή η ατζέντα αλλάζει ανάλογα τους καιρούς και τα συμφέροντα. Όσο και να δυσκολεύομαι να καταλάβω την ένδειξη πίστης σε οποιαδήποτε θρησκεία που μπορεί να υποδηλώνει η μαντίλα, τόσο δυσκολεύομαι να καταλάβω την απαγόρευση της. Ειδικά όταν αυτή πλασάρεται ως «εμείς που είμαστε ανώτεροι, ξέρουμε καλύτερα».